Dự báo "nóng": Mỹ đắn đo tăng lãi suất, lục địa già bước vào suy thoái

(NLĐO) - Nền kinh tế Mỹ có khả năng phục hồi tốt hơn nhiều người nghĩ song nếu càng trì hoãn tăng lãi suất thì càng khó hạ lạm phát.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) Jerome Powell hồi tháng 5-2023 phát tín hiệu cho thấy FED có thể sớm tạm dừng chu kỳ tăng lãi suất liên tục từ tháng 3-2022 để đánh giá tác động của việc thắt chặt chính sách tiền tệ thời gian qua.

Quyết định thận trọng

Chiến lược gia Philip Marey tại Ngân hàng Rabobank (Hà Lan) nhận định Chủ tịch Powell sẽ kiên trì với dự định giữ nguyên lãi suất tại cuộc họp vào tháng 6 này. 

Trong khi đó, nhà kinh tế trưởng Andrew Hollenhorst tại Tập đoàn Citigroup nhìn nhận không có khác biệt đáng kể nào về kinh tế giữa việc tăng lãi suất vào tháng 6 hay tháng 7-2023. Thậm chí, việc FED giải thích lý do không nên tăng lãi suất vào tháng 6 trong khi dữ liệu kinh tế chỉ báo những tín hiệu ngược lại sẽ là thách thức. Ông Hollenhorst dự đoán FED sẽ tăng lãi suất 0,25 điểm % tại cả hai cuộc họp vào tháng 6 và 7.

Theo kết quả thăm dò của hãng tin Reuters, hơn 90% các nhà kinh tế dự báo FED sẽ lần đầu tiên không tăng lãi suất sau hơn một năm trong cuộc họp sắp tới. Dẫu vậy, nhiều chuyên gia kỳ vọng vẫn sẽ còn ít nhất một lần tăng lãi suất nữa trong năm nay. Ở cuộc thăm dò được thực hiện từ ngày 2 đến 7-6, hơn 90% các nhà kinh tế cho rằng FED sẽ duy trì lãi suất ở mức 5%-5,25% trong cuộc họp từ ngày 13 đến 14-6 trong khi những chuyên gia còn lại dự đoán mức tăng lãi suất là 0,25 điểm %.

Đáng chú ý, hơn 30% số người được hỏi cho rằng FED sẽ tăng lãi suất thêm ít nhất một lần nữa trong năm nay. Trong đó, không ít người dự báo FED sẽ tăng lãi suất vào tháng 7 tới. 

Kể từ cuộc họp hồi tháng 5-2023, các dữ liệu kinh tế và bình luận từ một số quan chức FED đã khiến thị trường hướng theo dự đoán lãi suất sẽ tăng vào cuộc họp tháng 7 hoặc trước đó. Các nhà đầu tư cũng giảm kỳ vọng FED sẽ hạ lãi suất vào cuối năm nay, điều này thúc đẩy giá đồng USD tăng vọt lên mức cao nhất kể từ tháng 3-2023.

Vẫn đau đầu với lạm phát

Vấn đề đáng quan ngại là lạm phát không hạ nhiệt nhanh chóng như kỳ vọng của các nhà hoạch định chính sách. Tính đến tháng 4-2023, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ ở mức 4,4%. CPI của tháng 5 sẽ được công bố vào ngày 13-6, trước khi FED đưa ra quyết định về lãi suất.

Trong khi đó, số liệu về thị trường lao động tại Mỹ vẫn khả quan khi tỉ lệ thất nghiệp tăng nhưng vẫn duy trì dưới mức 4% và lạm phát tiền lương giảm chậm. Thị trường nhà ở - vốn nhạy cảm với lãi suất - phải chịu mức lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn so với dự kiến nhưng giá nhà chỉ giảm nhẹ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Janet Yellen ngày 7-6 cho rằng nền kinh tế Mỹ vẫn khỏe mạnh trong bối cảnh chi tiêu của người tiêu dùng tăng mạnh, dù một số lĩnh vực đang chậm lại. Bà Yellen kỳ vọng sẽ tiếp tục đạt được kết quả tốt trong việc giảm lạm phát vào hai năm tới.

Cục Nghiên cứu Kinh tế quốc gia, cơ quan chịu trách nhiệm xác định suy thoái, cũng đang xem xét một số yếu tố khác, bao gồm việc làm và thu nhập thực tế của người lao động. Còn ông Oscar Munoz, chiến lược gia cấp cao tại Ngân hàng đầu tư TD Securities (Canada), nhận định FED càng trì hoãn việc tăng lãi suất thì càng khó hạ lạm phát.

Nguy cơ suy thoái giảm

Gần 60% chuyên gia tham gia cuộc khảo sát của Reuters dự đoán có khả năng xảy ra suy thoái trong năm nay, giảm so với mức hơn 70% trong cuộc thăm dò vài tuần trước. Mặc dù ước tính trung bình từ cuộc thăm dò cho thấy nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ giảm tăng trưởng lần lượt 0,4% và 0,5% trong hai quý cuối năm nay nhưng điều đó "không nhất thiết có nghĩa là Mỹ rơi vào suy thoái".

Theo Ngân hàng Goldman Sachs, trong vòng 12 tháng tới, Mỹ dường như ít có khả năng xảy ra suy thoái hơn - nếu so với dự báo vài tuần trước. Nhà kinh tế hàng đầu của ngân hàng này, ông Jan Hatzius, đã hạ thấp khả năng xảy ra suy thoái từ 35% xuống 25%. Kết luận trên ngược lại với nhiều cảnh báo mà các giám đốc điều hành và chiến lược gia thị trường đã đưa ra trong vài tháng qua, khi nhiều người dự đoán một cuộc suy thoái sẽ xảy ra vào giữa năm nay.

Ông Hatzius đưa ra hai lý do khiến ông nhận thấy khả năng xảy ra suy thoái thấp hơn. Thứ nhất là thỏa thuận trần nợ của lưỡng đảng được thông qua gần đây. Thỏa thuận đình chỉ trần nợ cho đến năm 2025, về cơ bản đã loại bỏ khả năng vỡ nợ sớm xảy ra. Một vụ vỡ nợ, nếu xảy ra, có thể là một thảm họa đối với nền kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ khi ước tính có thể mất 8 triệu việc làm và làm sụt giảm 45% giá trị cổ phiếu.

Lý do thứ hai là giới phân tích chắc chắc hơn về tác động hạn chế của sức ép ngân hàng đối với tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế. Nguyên nhân là giá cổ phiếu ngân hàng trong khu vực ổn định, lượng tiền rút giảm, lượng tiền cho vay ổn định. 

Theo Business Insider, hai lý do trên kết hợp với việc nền kinh tế nhận được sự thúc đẩy đáng kể từ sự ổn định của thị trường nhà ở và tăng trưởng thu nhập sau thuế khiến ông Hatzius tin tưởng tăng trưởng kinh tế Mỹ trong năm 2023 có thể đạt 1,8%.

Lục địa già suy thoái nhẹ

Ông Andrew Kenningham, nhà kinh tế trưởng châu Âu của Capital Economics, cảnh báo nền kinh tế của khu vực dùng đồng tiền chung euro (Eurozone) có thể sẽ suy giảm tiếp trong quý II/2023 do tác động của việc thắt chặt chính sách tiền tệ tiếp tục lan rộng.

Trước đó, khu vực này được xác định là suy thoái nhẹ sau khi tăng trưởng âm 2 quý liên tiếp do giá năng lượng tăng vọt trong mùa đông năm ngoái. Theo số liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu, GDP của Eurozone giảm 0,1% trong quý I/2023, tương đương mức giảm của quý IV/2022. GDP của Hy Lạp, Ireland, Lithuania, Malta và Hà Lan đều ghi nhận sự suy giảm trong 3 tháng đầu năm nay.

Về lý thuyết, với 2 quý suy giảm liên tiếp, một nền kinh tế được xác định là suy thoái nhẹ. Cơ quan Thống kê châu Âu lý giải sự suy giảm kinh tế trong quý I/2023 của khu vực Eurozone là do chi tiêu của chính phủ và hộ gia đình giảm. 

Các nhà phân tích tại Công ty Oxford Economics nhận định trong tương lai, tăng trưởng của khu vực đồng tiền chung châu Âu sẽ vẫn yếu mặc dù giá bán buôn năng lượng giảm do chính sách tiền tệ thắt chặt ảnh hưởng đến đầu tư và áp lực lạm phát vẫn còn hạn chế tiêu dùng.

Trong cuộc thăm dò của hãng tin Reuters, các nhà kinh tế kỳ vọng tăng trưởng của khu vực này sẽ phục hồi ở mức khiêm tốn 0,2% trong mỗi quý còn lại của năm nay. Điều này có thể khiến Ngân hàng trung ương châu Âu tăng lãi suất thêm 0,25 điểm % trong cả hai cuộc họp vào tháng 6 và tháng 7 sắp tới trong nỗ lực chống lạm phát.

Ngân hàng trung ương châu Âu cũng khó có khả năng thay đổi chính sách khi gần kết thúc chiến dịch tăng lãi suất và xem việc đánh bại lạm phát là điều kiện tiên quyết để phát triển kinh tế bền vững.