Đô thị cấp đặc biệt cần mô hình báo chí đặc thù

TP Hà Nội và TP HCM cần có mô hình báo chí đặc thù nhằm bảo đảm hệ thống báo chí trực thuộc hoạt động hiệu quả và duy trì nhiều loại hình sản phẩm báo chí

Theo dự kiến chương trình kỳ họp thứ 10, ngày 24-11 tới đây, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) và dự kiến thông qua dự luật vào chiều 10-12.

Tạo điều kiện hoạt động

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động bên hành lang Quốc hội về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đại biểu (ĐB) Quốc hội Phạm Nam Tiến (đoàn Lâm Đồng) đề nghị đối với các đô thị đặc biệt như TP Hà Nội và TP HCM, báo chí cần được tổ chức theo mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc. Bởi đây là những địa phương có các cơ quan báo chí với bề dày truyền thống, định vị được thương hiệu trong lòng bạn đọc.

Theo ĐB Phạm Nam Tiến, việc sửa đổi, hoàn thiện pháp luật đều hướng đến mục tiêu tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí hoạt động, đóng góp nhiều hơn nữa vào các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện ở địa phương, ông cũng kỳ vọng sẽ có đủ các cơ sở pháp lý, thực tiễn để triển khai.

Trước đó, tại phiên thảo luận tổ về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), ĐB Phạm Nam Tiến dẫn chứng mô hình tập đoàn báo chí ở một số nước có những nét tương đồng về hoạt động báo chí như Việt Nam. Song ĐB đoàn Lâm Đồng lưu ý báo chí chúng ta là báo chí cách mạng Việt Nam, nên mô hình trên được nêu ra để tham khảo, có thể áp dụng trên thực tế trong chừng mực nhất định.

Góp ý để hoàn thiện quy định về mô hình cơ quan báo chí, ĐB Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) đề nghị Ban Soạn thảo cân nhắc, bổ sung quy định riêng về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, tương tự như các loại hình báo chí hiện có. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động của mô hình này. 

ĐB Hoàng Đức Thắng đánh giá đây là mô hình mới, lần đầu được áp dụng tại Việt Nam, đòi hỏi khung pháp lý rõ ràng để xác định vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ chế hoạt động, nguồn lực và trách nhiệm quản lý. Việc quy định riêng trong luật sẽ tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng thời bảo đảm tính linh hoạt khi giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, phù hợp với thực tiễn phát triển nhanh của truyền thông đa nền tảng.

Còn ĐB Nguyễn Thị Minh Trang (đoàn Vĩnh Long) đề nghị Ban Soạn thảo rà soát và giải thích thống nhất các thuật ngữ như tổ hợp truyền thông đa phương tiện, kinh tế báo chí, nội dung số trả phí… để tránh hiểu sai và tạo thuận lợi trong áp dụng. Đồng thời, cần có quy định cụ thể về bảo vệ nhà báo, phóng viên trong tác nghiệp, nhất là ở những lĩnh vực nhạy cảm, nguy hiểm. Bên cạnh đó, ĐB đề xuất rút ngắn thời hạn cơ quan, tổ chức phải trả lời báo chí xuống dưới 30 ngày, bảo đảm tính thời sự và trách nhiệm giải trình.

Trong khi đó, ĐB Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Trị) cho biết dự thảo luật đã bổ sung và hoàn thiện một số quy định nhằm tạo điều kiện cho cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tháo gỡ khó khăn trong hoạt động. Nhưng các quy định còn chung chung, thiếu cụ thể về đầu tư công và cơ chế tự chủ. Do đó, ĐB đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể để tránh lợi dụng hoặc thương mại hóa báo chí.

Một số điểm mới trong dự thảo

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) lần này đã quy định rõ khái niệm và phân biệt giữa báo và tạp chí, tránh tình trạng cơ quan tạp chí hoạt động như báo; bổ sung quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng, như xuất bản báo chí trên nền tảng số, kênh nội dung mạng xã hội và nền tảng số báo chí quốc gia; đưa ra khái niệm mới như "Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện". Đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý báo chí; quy định cụ thể hơn về cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú nhằm khắc phục tình trạng buông lỏng quản lý.

So với Luật Báo chí 2016, dự thảo luật tiếp tục phân chia báo chí thành 4 loại hình như hiện nay nhưng đã thay tên gọi của các loại hình báo chí thành báo chí in, phát thanh, truyền hình và báo chí điện tử. Hoạt động báo chí đã bổ sung hoạt động xuất bản báo chí trên không gian mạng; kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Đồng thời, đưa định nghĩa khái niệm "phóng viên" là người làm việc tại cơ quan báo chí, thực hiện nhiệm vụ tác nghiệp báo chí, viết tin, bài. Hội Nhà báo Việt Nam bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp không chỉ của hội viên mà còn cả những người làm báo.

Dự thảo luật cũng định nghĩa rõ "tạp chí". Theo đó, tạp chí là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành, trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ theo tôn chỉ, mục đích quy định trong giấy phép; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản, bao gồm tạp chí in và tạp chí điện tử.

Tại điều 16 quy định về "cơ quan báo chí", dự thảo luật đã bổ sung nhiều nội dung mới so với luật hiện hành. Trong đó, bổ sung nội dung và khái niệm "Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện" là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. 

"Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình" là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí. Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù về tài chính đối với từng cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện phù hợp với mức độ tự chủ.

Tại điều 22 Luật Báo chí hiện hành quy định về văn phòng đại diện, phóng viên thường trú của cơ quan báo chí Việt Nam, quy định "phóng viên thường trú" hoạt động độc lập phải có thẻ nhà báo được cấp tại cơ quan báo chí cử phóng viên thường trú. Tuy nhiên, dự thảo lần này đã bổ sung khái niệm "Cơ quan thường trú" và bỏ quy định phóng viên phải có thẻ nhà báo mới được cử làm phóng viên thường trú. 

(Còn tiếp)