Giải pháp linh hoạt
Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đã triển khai thực hiện được 5 năm.
Dù vậy, trong bối cảnh nước ta vừa thực hiện sắp xếp, thay đổi địa giới hành chính nhiều tỉnh, thành, SGK một số môn học cũng cần phải được điều chỉnh lại nội dung.
Những thay đổi nêu trên ảnh hưởng trực tiếp đến chương trình các môn học lịch sử, địa lý từ lớp 4 đến lớp 9; địa lý lớp 12; lịch sử lớp 10 và giáo dục công dân lớp 10. Điều này đòi hỏi SGK phải được cập nhật để phản ánh chính xác thông tin về địa danh, số liệu và bản đồ. Ví dụ trước đây, SGK ghi nhận Tức Mặc thuộc tỉnh Nam Định song sau khi sáp nhập, địa danh này thuộc tỉnh Ninh Bình; Nhà máy Thủy điện Hòa Bình ở tỉnh Hòa Bình cũ nay thuộc tỉnh Phú Thọ… Việc rà soát, chỉnh sửa SGK không chỉ nhằm bảo đảm tính chính xác về mặt thông tin mà còn giúp học sinh tiếp cận kiến thức sát thực tiễn.
Thời gian từ nay đến ngày khai giảng chỉ còn chưa đầy một tháng, việc thay đổi SGK có thể gây xáo trộn lớn trong hệ thống giáo dục, ảnh hưởng quá trình giảng dạy và học tập. Để tránh những xáo trộn này, Bộ GD-ĐT chỉ đạo trong năm học 2025-2026, giáo viên và nhà trường tiếp tục sử dụng chương trình, SGK hiện hành, đồng thời chủ động lựa chọn, điều chỉnh ngữ liệu, bài học, chủ đề giảng dạy cho phù hợp thực tiễn và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Trong công văn mới đây, Bộ GD-ĐT yêu cầu các sở GD-ĐT xây dựng khung nội dung giáo dục ở địa phương, trong khi giáo viên được khuyến khích linh hoạt cập nhật thông tin về địa giới hành chính trong bài giảng. Giải pháp này không chỉ giúp duy trì sự ổn định mà còn thể hiện sự tin tưởng vào năng lực chủ động của đội ngũ giáo viên.
Bộ GD-ĐT cũng yêu cầu các nhà xuất bản phối hợp trong việc cập nhật SGK, song việc áp dụng SGK mới sẽ hoãn đến năm học 2026-2027. Điều này giúp giảm áp lực cho cả giáo viên, học sinh và phụ huynh, đồng thời tạo thời gian để hoàn thiện các bộ SGK mới một cách chu đáo.
Là tổng chủ biên bộ sách "Kết nối tri thức với cuộc sống" - SGK lịch sử và địa lý cấp tiểu học và THCS, PGS Nghiêm Đình Vỳ đánh giá cao việc Bộ GD-ĐT xây dựng kế hoạch hạn chế tối đa sự thay đổi SGK, thay vào đó tập trung vào việc cung cấp hướng dẫn để giáo viên chủ động điều chỉnh nội dung giảng dạy. Đây là giải pháp mang tính chiến lược, bảo đảm các thay đổi không làm gián đoạn việc dạy học, đồng thời giúp học sinh tiếp cận kiến thức chính xác mà không bị ảnh hưởng nhiều đến quá trình học tập, thi cử.
PGS Nghiêm Đình Vỳ nhấn mạnh để bảo đảm việc cập nhật SGK hiệu quả, các hướng dẫn của Bộ GD-ĐT cần được soạn thảo rõ ràng, chi tiết và dễ tiếp cận. Các môn học chịu ảnh hưởng nhiều nhất, như lịch sử và địa lý, cần được rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính chính xác của nội dung.
Để vượt qua những thách thức nêu trên, yêu cầu đặt ra với Bộ GD-ĐT là phải khẩn trương tổ chức tập huấn cho giáo viên một cách kỹ lưỡng. Sau khi hoàn tất việc sắp xếp và ổn định nội dung SGK, ngành giáo dục cần triển khai các chương trình tập huấn chuyên sâu để hướng dẫn giáo viên cách điều chỉnh bài giảng một cách hiệu quả, tăng kỹ năng giảng dạy linh hoạt và chủ động cập nhật tài liệu về giáo dục của địa phương.