Khơi dậy nội lực, thúc đẩy đột phá

Kiên định và đổi mới đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045

Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam vừa có dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Trong dự thảo Báo cáo chính trị có kèm theo Phụ lục đánh giá 5 năm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021-2030).

Đạt nhiều thành tựu nổi bật

Báo cáo phản ánh toàn diện bức tranh phát triển đất nước 5 năm qua trong bối cảnh biến động địa chính trị và suy giảm kinh tế toàn cầu. Dù chịu tác động nặng nề của đại dịch COVID-19, Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân 6,3%/năm, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và đạt nhiều kết quả ấn tượng về xã hội, hạ tầng, giáo dục, y tế, chuyển đổi số và đối ngoại. Thành tựu đó thể hiện bản lĩnh điều hành, năng lực thích ứng và ý chí vượt khó của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp (DN) và người dân.

Phân tích về kinh tế, hạ tầng, cải cách hành chính cho thấy kinh tế vĩ mô ổn định, GDP năm 2025 ước đạt hơn 510 tỉ USD, đứng thứ 4 ASEAN. Nợ công, bội chi và cán cân thương mại trong giới hạn an toàn. Khu vực tư nhân đóng góp 51% GDP, 30% ngân sách và 82% lao động, phản ánh cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. 

Quy mô xuất nhập khẩu xếp thứ 20 thế giới, thặng dư thương mại duy trì ở mức cao; an ninh năng lượng và lương thực được bảo đảm. Ngân sách nhà nước được điều hành hiệu quả, tăng thu - tiết kiệm chi để dành cho đầu tư phát triển và an sinh xã hội.

Cải cách tổ chức bộ máy được đẩy mạnh, tinh gọn và hiệu quả hơn. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được thực hiện; đơn vị sự nghiệp công lập nâng cao tự chủ. Cải cách tiền lương, cắt giảm hơn 30% thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ pháp luật; 100% thủ tục được thực hiện trực tuyến, không phụ thuộc địa giới hành chính. Chính phủ số dần hình thành, minh bạch và thuận tiện cho người dân, doanh nghiệp.

Đột phá hạ tầng được triển khai quyết liệt, nhiều công trình quy mô lớn hoàn thành, mở rộng không gian phát triển và hình thành các hành lang, vùng động lực, cực tăng trưởng liên vùng. Kinh tế biển được chú trọng, hệ thống cảng, đường ven biển, đê kè và hạ tầng đảo được đầu tư, nâng cao đời sống người dân ven biển.

Kiên định, đổi mới đồng bộ

Bên cạnh các kết quả nổi bật, vẫn còn nhiều hạn chế cần được nhìn nhận sâu để chiến lược giai đoạn 2026 - 2030 đạt được bước phát triển bền vững và đột phá thực chất hơn.

Cụ thể, chất lượng tăng trưởng chưa thật bền vững. Kinh tế vẫn dựa nhiều vào đầu tư và xuất khẩu của khu vực FDI, trong khi năng suất lao động, năng lực đổi mới sáng tạo và khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của DN nội địa còn yếu. Việc hình thành các ngành công nghiệp nền tảng, đặc biệt trong lĩnh vực vật liệu mới, công nghệ cao, năng lượng sạch và kinh tế số còn chậm. 

Cần tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ "chiều rộng" sang "chiều sâu", bằng cách khuyến khích DN đổi mới công nghệ, ưu tiên đầu tư cho nghiên cứu - phát triển (R&D) và có cơ chế hỗ trợ DN tư nhân lớn mạnh trở thành lực lượng dẫn dắt.

Báo cáo cũng nêu rõ đã hình thành các vùng động lực, hành lang kinh tế, song liên kết vùng vẫn còn hình thức. Nhiều địa phương phát triển mạnh theo "ranh giới hành chính" hơn là "chuỗi giá trị kinh tế". Cần bổ sung cơ chế điều phối vùng thực quyền, phân bổ nguồn lực theo tiềm năng thay vì bình quân. Về đô thị, cần chuyển từ "phát triển số lượng" sang "nâng cao chất lượng sống", chú trọng hạ tầng xanh, giao thông công cộng, không gian công viên và quản trị rủi ro khí hậu.

Kinh tế biển cần được phát triển theo hướng bền vững, coi biển là không gian sinh kế, an ninh và phát triển quốc gia. Đề nghị đẩy mạnh cơ chế "lấn biển xanh", đầu tư hạ tầng cảng biển trung tâm và năng lượng gió ngoài khơi, gắn với bảo tồn sinh thái.

Việc mở rộng hơn 3.000 km cao tốc, hoàn thành sân bay Long Thành giai đoạn 1, phát triển cảng biển và hạ tầng số là những thành quả lớn. Nhưng nhiều tuyến đường sắt, ven biển, đường vành đai triển khai chậm; hạ tầng đô thị lớn còn yếu; chi phí logistics vẫn cao. Cần đưa vào báo cáo việc đẩy nhanh đầu tư theo hình thức PPP, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, công khai tiến độ và trách nhiệm từng dự án để tránh dàn trải, chậm giải ngân.

Báo cáo cho thấy có tiến bộ trong hoàn thiện pháp luật, phân cấp, phân quyền, cắt giảm 30% thủ tục hành chính. Tuy nhiên, tư duy quản lý "xin - cho" vẫn còn, pháp luật ở một số lĩnh vực còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, đặc biệt trong đất đai, đầu tư, môi trường, tín dụng xanh và các mô hình kinh tế mới. Kiến nghị bổ sung trong báo cáo nội dung tăng tính dự báo và minh bạch của thể chế; luật hóa các cơ chế thử nghiệm cho kinh tế số, kinh tế chia sẻ, năng lượng tái tạo và quản trị đô thị thông minh.

Tin rằng với sự kiên định và đổi mới đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045.