Mất ngủ kéo dài âm thầm sinh bệnh tật

Căn bệnh này là tác nhân gây ra các bệnh tim mạch, huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ...; tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến tai nạn giao thông, tai nạn lao động

Mới đây, anh N.T.T (sinh viên năm cuối) đến Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP HCM) khám bệnh do triệu chứng mất ngủ kéo dài. Áp lực thi tốt nghiệp, tìm việc làm sau khi ra trường khiến anh thường xuyên rơi vào trạng thái căng thẳng tột độ.

Nhiều người trẻ cũng mất ngủ

T. cho hay ban ngày, anh cố gắng học nhồi nhét, ban đêm lại không thể chợp mắt vì thường suy nghĩ tiêu cực và lo lắng. Việc sử dụng cà phê và nước tăng lực để tỉnh táo học bài càng làm tình trạng mất ngủ của anh tồi tệ hơn.

Ông C.V.D (ở Tây Ninh) cũng vừa đến bệnh viện khám vì chứng mất ngủ kéo dài nhiều năm. Vốn đau nhức xương khớp mạn tính, nhất là vào ban đêm, nên giấc ngủ của ông luôn bị gián đoạn. Việc phải thức dậy đi tiểu nhiều lần trong đêm cũng làm ông khó ngủ lại. Tình trạng này khiến ông luôn mệt mỏi, tâm trạng trở nên bi quan...

Theo TS-BS Võ Văn Tân, Trưởng Khoa Nội Thần kinh - Bệnh viện Nhân dân Gia Định, số người bị mất ngủ đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế ngày càng tăng. Áp lực công việc trong cuộc sống hiện đại, việc sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ và các yếu tố tâm lý như stress, lo âu... là những nguyên nhân gây ra chứng mất ngủ.

Nếu trước đây, chứng mất ngủ chủ yếu tập trung ở người trung niên và cao tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên thì nay, bệnh lý này xuất hiện ở cả những người rất trẻ, trong đó có nhiều học sinh, sinh viên. Mất ngủ không đơn thuần chỉ là triệu chứng khó chịu mà còn là một bệnh lý - dấu hiệu tiềm ẩn về sức khỏe xấu, cả thể chất lẫn tinh thần.

Người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên) là nhóm đối tượng bị mất ngủ phổ biến nhất do những thay đổi sinh lý của quá trình lão hóa, như giảm sản xuất melatonin (hormone gây ngủ), các bệnh lý đi kèm (đau xương khớp, bệnh tim mạch) và các vấn đề về tâm lý (cô đơn, lo lắng...).

Nhóm thứ hai là phụ nữ, nhất là người ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, do sự thay đổi nội tiết tố (suy giảm estrogen và progesterone) gây ra các triệu chứng như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, tâm trạng thay đổi, dẫn đến rối loạn giấc ngủ.

Nhóm người trưởng thành trong độ tuổi lao động (25 - 55 tuổi) cũng dễ mất ngủ do áp lực công việc, căng thẳng tài chính, trách nhiệm gia đình. Những nguyên nhân này gây stress, lo âu, dẫn đến khó ngủ, ngủ không sâu giấc. Với nhóm người trẻ tuổi hơn, việc mất ngủ chủ yếu là do sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ, áp lực học tập, thi cử và những thay đổi về tâm sinh lý tuổi dậy thì.

Hệ lụy khó lường

TS-BS Trương Thị Ngọc Lan, Phó Viện trưởng Viện Y Dược học dân tộc TP HCM, cho biết mất ngủ là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hoặc làm trầm trọng thêm các rối loạn tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu, dễ cáu gắt, giảm khả năng kiểm soát cảm xúc. Thiếu ngủ còn làm giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, khó khăn trong việc đưa ra quyết định và xử lý thông tin, làm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất học tập và làm việc...

"Việc thiếu ngủ làm tăng nguy cơ tai nạn do giảm sự tỉnh táo và phản xạ. Người lái xe, điều khiển máy móc có nguy cơ gây tai nạn giao thông, tai nạn lao động. Mất ngủ gây ra các bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, rối loạn chuyển hóa, đái tháo đường, suy giảm hệ miễn dịch, lão hóa nhanh…" - bác sĩ Ngọc Lan lo ngại.

Các bác sĩ lưu ý khi điều trị mất ngủ cần dựa vào nguyên nhân và tình trạng cụ thể của mỗi người, đồng thời kết hợp nhiều phương pháp. Bác sĩ Tân cho rằng người mất ngủ cần thay đổi lối sống, tạo ra chu kỳ thức - ngủ đều đặn, kể cả ngày nghỉ; tránh sử dụng các thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi ngủ; tránh dùng các chất kích thích như cà phê, thuốc lá, rượu bia vào chiều tối; tăng cường hoạt động thể chất thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu.

Nhận thức hành vi về chứng mất ngủ được xem là liệu pháp điều trị tâm lý hiệu quả hàng đầu, giúp người mắc chứng này thay đổi những suy nghĩ, hành vi tiêu cực. Ngoài ra, không gian phòng ngủ cần yên tĩnh, mát mẻ...

"Khi các phương pháp trên không hiệu quả, bác sĩ mới có chỉ định điều trị chứng mất ngủ phù hợp" - bác sĩ Tân nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Ngọc Lan, chứng mất ngủ rất dễ tái phát. Bên cạnh các phương pháp tây y, điều trị mất ngủ bằng đông y cũng rất hiệu quả. Hiện nay, đông y sử dụng các bài thuốc từ thảo dược tự nhiên để an thần, điều hòa ngũ tạng và nâng cao thể trạng. Ngoài ra, các kỹ thuật như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, ngâm chân bằng thảo dược ấm... để thúc đẩy tuần hoàn máu và thư giãn cũng được áp dụng.