NSND Giang Mạnh Hà: "Kịch bản là gốc rễ để sân khấu chinh phục khán giả"
(NLĐO) - NSND Mạnh Hà lắng nghe, nhận xét và phân tích thấu đáo nhằm nâng tầm chất lượng kịch bản sân khấu năm 2025
NSND Giang Mạnh Hà - Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam
Sau hơn một tuần làm việc sôi nổi tại Trại sáng tác kịch bản sân khấu do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức, các tác giả từ khắp mọi miền đã có dịp trao đổi thẳng thắn, nhìn nhận rõ hơn về thực trạng và hướng phát triển của sân khấu đương đại.
NSND Giang Mạnh Hà – Phó Chủ tịch Hội – chia sẻ nhiều suy ngẫm sâu sắc về nghề và con đường đổi mới sân khấu hôm nay.
"Nghệ thuật không thể nóng vội – quý là dám gieo hạt sáng tạo"
. PV: Ông đánh giá thế nào về trại sáng tác năm nay?
- NSND Giang Mạnh Hà: Đây là một trại sáng tác thực chất. Các tác giả không chỉ trình bày kịch bản mà dám "nói thẳng, nói thật" về những vấn đề của nghề. Từ đó, chúng tôi có cơ sở tổ chức những hội thảo, lớp bồi dưỡng chuyên đề để nuôi dưỡng nguồn lực sáng tác sân khấu.
Trước hết, cho phép tôi chia sẻ đôi điều từ tâm tình nghề nghiệp. Chúng ta gặp nhau ở đây không chỉ để góp ý, mà còn để cùng vun đắp cho "nghiệp sân khấu" – điều thiêng liêng gắn bó cả đời.
Một số tác giả trẻ đã mạnh dạn thử nghiệm, như Trần Kim Khôi – người dám tìm lối viết mới, cách xử lý kịch tính khác biệt. Dù kết quả mới chỉ là "mầm non", nhưng đó chính là những hạt giống quý của sáng tạo.
15 kịch bản tham gia trại gồm: "Trái tim của sói" (tác giả Nguyễn Thu Phương), "Quà từ đất liền" (Trần Kim Khôij; "Nhẫn Mu-Ta - Hơn cả tình yêu" (Mai Văn Thành); "Chiến binh lửa" (Tăng Hoàng Thuận); "Truyền ngôi" (Phạm Văn Đằng); "Bình Tây Nhị Lang nguyên soái (Trần Mỹ Dung); "Đỉnh thác hang beo" (Trần Thị Hồng Yến); "Nguyễn An Ninh" (Nguyễn Toàn Thắng"; "Hạt gạo vẫn nở mùa xuân" (Vũ Thu Phong);
NSND Giang Mạnh Hà (ngồi) và các tác giả tham gia Trại sáng tác sân khấu Tam Đảo
"Sức mạnh lớn hay điều kỳ diệu nhỏ" (Nguyễn Thị Minh Nguyệt); "Đào Liễu" (NSND Lan Hương); "Người đi qua chiến tranh" (Ngọc Trúc); "Chị em gái" (Lê Thu Hạnh); "Hồn tử sĩ" (Bùi Hồng Quế); "Hoa đồng nội" (Trương Minh Thuận).
Trong đó có 2 kịch bản cải lương, 3 kịch bản thiếu nhi, 3 kịch bản về đời sống đương đại. Các kịch bản còn lại đều hướng đến những vấn đề về thân phận con người trong đời sống; những số phận đi qua chiến tranh và những góc nhìn của con người đương đại về các nhân vật lịch sử, anh hùng cách mạng đã cống hiến cả đời cho Tổ quốc.
. Có ý kiến cho rằng sân khấu đang khủng hoảng vì thiếu kịch bản hay. Ông nghĩ sao?
- Hoàn toàn đúng. Kịch bản là cái gốc. Không có "chất bột" tốt thì đạo diễn, diễn viên khó "gột nên hồ". Nhiều tác giả hiện nay viết trong sự cô lập, thiếu cập nhật thực tế, xa rời khán giả. Muốn sân khấu sống được, tác phẩm phải thấm đẫm hơi thở đời sống, chạm đến trái tim người xem.
"TP Hồ Chí Minh – điểm sáng năng động của sân khấu Việt Nam"
-. Ông đánh giá thế nào về vị thế của sân khấu TP Hồ Chí Minh trong đời sống sân khấu hiện nay?
- TP Hồ Chí Minh là điểm sáng năng động của sân khấu cả nước. Nghệ sĩ của TP không ngừng thử nghiệm. Năm 2025, sân khấu TP đã dàn dựng nhiều tác phẩm chính luận tạo dấu ấn độc đáo và thu hút đông khán giả. Đó là biểu hiện của sự sáng tạo, tự tìm khán giả và chủ động đối thoại của các sân khấu xã hội hoá.
Sân khấu Việt Nam bên cạnh sự thử nghiệm. Phải giữ dòng chủ lưu chính thống đó là chính kịch, chính luận, lịch sử, và những đề tài về dân tộc, con người Việt Nam. Đây là mạch nguồn mang bản sắc và chiều sâu tư tưởng, không thể để mai một.
Từ trái sang: tác giả trẻ Trương Minh Thuận (Cổ Chiên), Nguyễn Thu Phương, Vũ Thu Phong, NSND Giang Mạnh Hà và tác giả Hồng Yến
. Liệu việc giữ dòng chính kịch có khiến sân khấu xa rời khán giả trẻ?
- Không hề. Tôi từng hỗ trợ NSND Hoàng Yến tại TP HCM duy trì sân khấu chính kịch lịch sử biểu diễn tại các trường học, các doanh trại quân đội, có suất diễn thu hút tới hàng ngàn khán giả, phần lớn là sinh viên và chiến sĩ.
Họ say mê, vỗ tay từ đầu đến cuối vở kịch. Điều đó chứng minh rằng nếu làm tử tế, chính kịch vẫn sống khỏe và có sức lan tỏa mạnh mẽ.
. Theo ông, điều cấp thiết nhất hiện nay để tạo nguồn lực cho sân khấu phát triển là gì?
- Chúng tôi sẽ bàn kỹ với NSND Trịnh Thúy Mùi – Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam và TS Nguyễn Đăng Chương - Phó Chủ tịch Hội để ban hành nghị quyết Ban Thường vụ, tập trung vào ba hướng: Tổ chức các trại sáng tác chuyên; Kết nối sáng tác – dàn dựng – công diễn – tuyên truyền để kịch bản thực sự được đưa lên sàn diễn; Khuyến khích xã hội hóa sáng tạo, song song với việc giữ vững dòng chủ lưu chính kịch. Đồng thời, Hội sẽ tổ chức lớp tập huấn cho tác giả, đạo diễn, lực lượng lý luận phê bình trẻ để xây dựng đội ngũ kế thừa có tri thức và bản lĩnh nghề nghiệp.
NSND Giang Mạnh Hà trao đổi với các tác giả
Giang Mạnh Hà - "Tôi tin vào thế hệ trẻ"
. Ông đặt kỳ vọng gì ở lớp nghệ sĩ trẻ hiện nay
- Tôi luôn đặt niềm tin vào họ. Chỉ cần được tạo điều kiện, được khơi gợi khát vọng, họ sẽ làm nên điều bất ngờ. Sân khấu sẽ sáng đèn thu hút công chúng bằng những câu chuyện chân thật, nhân văn, có chiều sâu tư tưởng. Chỉ khi nào nghệ thuật vừa hiện đại, vừa giữ được căn cốt truyền thống khi ấy, sân khấu mới thực sự sống trong lòng dân tộc.
Trại sáng tác sân khấu tổ chức từ ngày 10 đến 17-10 tại Tam Đảo, Phú Thọ, ngoài công việc phân tích các ưu điểm, hạn chế của 15 tác phẩm tham dự trại với kỳ vọng tìm ra những kịch bản hay, cung cấp cho các đơn vị nghệ thuật cả nước, trong khuôn khổ trại còn tổ chức những buổi trao đổi, hội thảo nhằm tìm ra những giải pháp cho điểm nghẽn hiện nay đó là sân khấu thiếu và yếu về đề tài đương đại.
Thành công của trại chính là năm nay có nhiều tác giả trẻ tham dự và trao đổi thẳng thắn, với tinh thần trách nhiệm cao dành cho sứ mệnh sáng tác hướng đến công chúng yêu sân khấu Nước nhà.