Đâu đó trong góc nhỏ của những thành phố phát triển, những người trẻ tuổi đang miệt mài làm việc với những thước phim cũ kỹ, những bức ảnh ố vàng, những hiện vật và những công trình nhuộm màu thời gian. Họ không chỉ đơn thuần là những người yêu thích công nghệ và sự sáng tạo hiện đại, mà còn là những người say mê những giá trị thời gian và đang kết hợp hài hòa giữa hiện tại và quá khứ để giữ nguyên giá trị lịch sử bằng cách hiện đại hóa.

Trong không gian trầm mặc của Bảo tàng Lịch sử TP HCM, những câu chuyện lịch sử dường như được kể lại bằng một hơi thở mới. Đó là kết quả của sự kết hợp đầy bất ngờ giữa những người trẻ tuổi đầy nhiệt huyết và những giá trị văn hóa truyền thống.

Zám là một nhóm bạn trẻ gen Z đam mê sáng tạo, tập trung vào việc xây dựng và phát triển nhận diện thương hiệu, nhất là trong lĩnh vực văn hóa và di sản. Nhóm đã nhận được nhiều sự quan tâm và đánh giá cao từ cộng đồng, nhất là sau dự án hợp tác với Bảo tàng Lịch sử TP HCM.

Trong 2 năm qua, nhóm Zám đã tạo ra một làn gió mới cho Bảo tàng Lịch sử TP HCM. Với bộ nhận diện thương hiệu mới, lấy cảm hứng từ những hoa văn truyền thống trên kiến trúc của tòa nhà, bảo tàng trở nên gần gũi và hấp dẫn hơn với giới trẻ, thu hút đông đảo người quan tâm sau khi bộ nhận diện này được công bố lên các kênh mạng xã hội (MXH).

Zám ra đời năm 2022, khi 2 thành viên sáng lập là Phạm Quang Vinh và Nguyễn Ngọc Thùy Vy (cùng sinh năm 2000) vừa tốt nghiệp Đại học RMIT Vietnam. Cả hai được truyền cảm hứng từ ê-kíp Di tích Nhà tù Hỏa Lò và muốn nhân rộng sáng kiến truyền thông này.

Những bước đầu tiên, Vinh và Vy gửi email cho tất cả bảo tàng ở TP HCM để đề xuất làm truyền thông nhưng chỉ có Bảo tàng Lịch sử TP HCM phản hồi và đồng ý. Nhiệt huyết, niềm tin và năng lực của Zám đã thuyết phục được ban lãnh đạo bảo tàng.

Sau đó, Zám đã tìm ra hướng truyền thông phù hợp với bảo tàng. Đó là sản xuất những nội dung dễ thương, như cách gọi tên "ông Bảo" cho một bảo tàng có tuổi đời gần 100 tuổi, gần gũi nhưng vẫn đầy đủ thông tin, không quá hài hước nhưng vẫn dễ hiểu và hấp dẫn công chúng.

Cuối tháng 8-2024, Zám tạo nên "cơn sốt" với bộ nhận diện thương hiệu mới của Bảo tàng Lịch sử TP HCM, đánh dấu bước ngoặt đáng chú ý. Với tinh thần "không ngừng nghỉ, không đứng yên, lịch sử luôn chuyển mình cùng thời đại để lịch sử không bao giờ là cũ", bảo tàng đã có một diện mạo mới mẻ và gần gũi hơn với công chúng. Bảo tàng Lịch sử TP HCM cũng được xem là bảo tàng đầu tiên ở Việt Nam có bộ merch (merchandise - từ chỉ chung tất cả sản phẩm vật lý của thương hiệu/người nổi tiếng nào đó).

Nỗ lực từ Zám và "ông Bảo" đã đem đến những thành quả cụ thể, không chỉ "viral" trên MXH mà còn tác động đến doanh thu, sự phát triển của bảo tàng.

Với niềm đam mê cháy bỏng với lịch sử, Viên Hồng Quang (SN 1995, sống tại TP Hà Nội) đã dành hàng ngàn giờ để phục chế những thước phim tư liệu quý giá. Từ những đoạn phim đen trắng, mờ nhạt về Bác Hồ, những sự kiện lịch sử quan trọng, Quang đã khôi phục màu sắc sống động, đưa người xem trở về những khoảnh khắc lịch sử đầy cảm xúc.

Các tư liệu lịch sử được Quang phục chế, làm mới được coi là những "cây cầu" kết nối giới trẻ về với quá khứ, với lịch sử một cách hấp dẫn, thú vị.

Từ tháng 3-2020, Quang bắt đầu thực hiện công việc phục chế màu các tư liệu phim và ảnh lịch sử, giúp những câu chuyện lịch sử có một đời sống mới trong bối cảnh cuộc sống hiện tại.

Trong đó, thước phim tư liệu Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời phỏng vấn bằng tiếng Pháp năm 1966 do Viện Nghe nhìn quốc gia Pháp để lại được Hồng Quang phục chế từ phim đen trắng sang phim màu gây ấn tượng mạnh với nhiều người.

Khi được đăng tải trên mạng xã hội, đoạn phim đã đạt 30.000 lượt chia sẻ, trong đó có những trang đăng lại đạt tới 18 triệu lượt xem. 

Trong một lần phục chế đoạn phim phỏng vấn Thượng tướng Chu Văn Tấn - ghi hình hơn 50 năm trước, Hồng Quang cho biết đã vô tình thấy một phụ nữ rất giống đạo diễn Xuân Phượng. Khi tìm hiểu thông tin thì đó chính là bà Xuân Phượng - phiên dịch viên của Thượng tướng Chu Văn Tấn.

"Ngay sau đó, tôi đã liên lạc với đạo diễn Xuân Phượng để gửi lại hình ảnh đã phục chế sang bản màu cho bà xem. Sau hơn 50 năm, đạo diễn Xuân Phượng xem lại hình ảnh của mình với phiên bản ảnh màu khi ở độ tuổi ngoài 30, bà rất xúc động... Đây như một cái duyên để kết nối mình với những câu chuyện lịch sử sau này" - Hồng Quang kể.

Trong quá trình làm việc, Hồng Quang cũng gặp rất nhiều vất vả, khó khăn vì đây là lĩnh vực rất mới ở Việt Nam, chưa nhiều người hiểu giá trị thực sự của nó. "Tôi hoàn toàn phải tự nghiên cứu, tự học và tự làm, tự chứng minh được giá trị của nó suốt 4 năm nay" - Quang bày tỏ.

Trong tương lai, Quang dự định sẽ tiếp tục phục chế nhiều hơn nữa những tư liệu lịch sử quý giá. Anh cũng mong muốn có thể hợp tác với các nhà làm phim, nhà sử học để tạo ra những bộ phim tài liệu chất lượng cao về lịch sử Việt Nam.