heo quy định, người dân khi muốn làm lại CMND thì phải có sổ hộ khẩu, giấy xác nhận theo mẫu của công an địa phương và các thủ tục khác. Sau khi đầy đủ thủ tục phải đóng lệ phí từ 20.000 đồng (đối với người có hộ khẩu các xã) và 24.000 đồng (đối với người có hộ khẩu tại TP, thị trấn) và chờ trong vòng 15 ngày thì có thể lấy được CMND. Tuy nhiên, khi ai có nhu cầu làm CMND "siêu tốc" để lấy ngay thì tìm đến bà Ng. (người giữ xe trước cổng Đội Chứng minh, thuộc Phòng PC64, Công an tỉnh Gia Lai). Liên tục nhiều ngày chúng tôi "mục sở thị" tại bãi giữ xe mới thấy "biệt tài" của bà giữ xe.

Một ngày đầu tháng 8, trong vai một người đi làm CMND, chúng tôi tới trụ sở của Đội Chứng minh (số 64 Hùng Vương, TP Pleiku, Gia Lai). Bên trong trụ sở Đội Chứng minh, có khá đông người chờ để làm CMND. Chúng tôi bày tỏ nguyện vọng được làm CMND lấy ngay thì một cán bộ đang làm nhiệm vụ nói "không làm được". Liền đó, một người đàn ông đứng gần kéo tay chúng tôi ra cửa phòng và chỉ về phía cổng vào cơ quan, nói: "Muốn làm CMND nhanh thì phải ra ngoài cổng, tìm bà giữ xe mà nhờ".

Ngoài cổng, bà Ng. (người giữ xe) chừng hơn 50 tuổi, đang viết vào tờ đơn xin cấp CMND cho người đàn ông tên Y.P. Xung quanh có nhiều người đang đứng chờ tới lượt. Viết xong hồ sơ thì bà Ng. hướng dẫn người đàn ông tên Y.P cầm hồ sơ vào phía bên trong trụ sở Đội Chứng minh để lăn tay. Ông Y.P vừa rời khỏi thì bà Ng. lại tiếp tục viết hồ sơ cho "khách hàng" khác.

Thấy chúng tôi sốt ruột, người đàn ông giữ xe chung với bà Ng trấn an: "Muốn làm nhanh thì cứ đến đây, một xíu là có liền. Còn làm bên trong thì phải đợi 15 ngày mới lấy được". Khi chúng tôi tỏ ra nghi ngờ tại sao những cán bộ công an đang làm nhiệm vụ bảo không thể làm CMND lấy ngay được, mà bà Ng. lại có thể thì bà Ng. đang làm hồ sơ ngước mặt lên trả lời: "Phải quen biết chứ. Mấy đứa trong đó nó đâu có điện được cho sếp. Mình giao dịch với sếp thì mình điện được chứ. Nó dám điện sếp xuống làm cho nó à? Không dám đâu".

Lúc này, bà Ng. gọi điện cho người nào đó nói: "Chiều lấy được không. Cố gắng phải được chứ không là không được đó" và đọc tên 2 người có nhu cầu làm CMND "siêu tốc" là H.X.H và T.T.H.

Tiếp đó ngày 13-8, một cô gái (nhà tại một huyện của tỉnh Gia Lai) tới tìm bà Ng. để làm CMND "siêu tốc". Theo cô gái này, do nhà ở xa nên muốn lấy ngay trong ngày để đỡ mất thời gian đi lại. Tuy nhiên, bà Ng. nói nếu làm thì phải ngày hôm sau mới lấy được. Nếu ngại đi lấy thì để lại thông tin bà sẽ gửi xe đò mang về tận nơi. "Bữa trước thì lấy ngay được, chứ bữa nay thay đổi thủ trưởng rồi, khó lắm, không cho lấy ngay trong ngày nữa. Cứ về đi, mai tôi gửi xe khách lên cho. Gửi xe tôi trả tiền cước cho cứ yên tâm" – bà Ng. nói.

Sau khi cô gái đồng ý thì được một người đàn ông chở đi chụp ảnh, tiếp đó được bà Ng. chỉ vào Đội Chứng minh để hoàn tất các thủ tục. Khi cô gái cầm giấy hẹn ra thì bà Ng. lấy giấy hẹn, thông tin cô gái và yêu cầu trả 500.000 đồng. Đúng như lời hẹn, trưa ngày hôm sau (14-8) cô gái đã nhận được CMND của mình từ một xe khách mang tới.

Trước đó, một người đàn ông "lỡ" làm xong thủ tục để cấp CMND tại trụ sở công an, khi biết bà giữ xe có thể làm CMND nhanh nên đến nhờ thì người đàn bà trông vẻ "quyền uy" này nói cứ đưa giấy hẹn, muốn lấy ngay thì sáng mai quay lại sẽ có liền. 

hiều 28-8, một thanh niên tên P. tìm đến trụ sở Đội Chứng minh thì gặp một cô gái khoảng ngoài 20 tuổi (được cho là con gái bà Ng.) đang ngồi vị trí giữ xe của bà Ng. Biết P. muốn làm CMND "siêu tốc" nên cô gái lấy thông tin trên sổ hộ khẩu và ghi vào các giấy tờ liên quan rồi đưa lại toàn bộ giấy tờ cho P. Sau đó hướng dẫn P. vào Đội Chứng minh để lăn tay.

Khoảng 1 giờ sau khi nộp hồ sơ, P. được gọi vào lăn tay, nhận dạng, chụp ảnh. Tiếp đó, thanh niên này quay lại và được cô gái thông báo nếu nhà ở huyện xa thì đưa tiền trước rồi sẽ gửi CMND cho xe đò về tận nơi. Nếu ở gần thì sáng mai (29-8) lên lấy rồi giao tiền. Cô gái cũng yêu cầu thanh niên để lại số điện thoại để gọi lên lấy khi có CMND.

Sáng 29-8, P. đến lấy CMND. Lúc này, cô gái ngày hôm trước đang nhét từng chiếc CMND vào các phong bì ghi địa chỉ để gửi về cho "khách hàng" tại các huyện. Bà Ng. ở gần đó gọi điện cho một người nói: "Đâu rồi, vô lấy được chưa, vô lấy nha". Sau đó bà đi vào trụ sở Đội Chứng minh và cầm một xấp CMND trên tay đi ra. Bà này tìm và đưa CMND cho P. và lấy 500.000 đồng từ P. cho vào túi áo khoác. Trên CMND của P. ghi ngày cấp là 28-8-2018. Cũng lúc này, bà giữ xe gọi điện thoại cho một người với nội dung có một người muốn làm CMND nhưng nợ sổ hộ khẩu.

Trước đó, ngày 13-8, tại bãi giữ xe này chúng tôi cũng ghi nhận được một trường hợp "lạ". Có một thanh niên từ TP HCM về tới TP Pleiku và tìm tới bà Ng. làm CMND vì bị mất. Tuy nhiên, thanh niên này không có giấy xác nhận mất giấy CMND của công an địa phương nhưng bà Ng. vẫn đồng ý và cho "nợ". Trước khi thanh niên đi về bà Ng. không quên dặn dò: "Con về sáng mai cầm đơn xác nhận lên đây cho cô rồi lấy chứng minh nha". 

Chiều 14-8, một thanh niên khác vừa từ Đà Nẵng về tới TP Pleiku đã tìm tới bà giữ xe để được làm CMND nhanh. Tuy nhiên, do thanh niên này vừa không có giấy xác nhận mất giấy CMND của công an địa phương, vừa không có sổ hộ khẩu nên bà Ng. nói không làm được. Theo bà Ng. nếu có sổ hộ khẩu thì có thể "nợ" giấy xác nhận mất CMND của công an địa phương hoặc ngược lại chứ không có cả 2 thì bà không dám.

Theo người phụ nữ này, công việc chính của bà trước đây là làm dịch vụ giữ xe. Tuy nhiên, sau đó nhận làm CMND "siêu tốc" và hưởng 50.000 đồng/1 CMND. Số số tiền còn lại thì phải "chi".