Vị ngọt của Trái đắng...

Bi kịch của chiến tranh

Ðó là một cô gái 18 tuổi, theo đạo Cao Ðài. Bất chấp sự cản ngăn của gia đình, Hạnh vẫn đem lòng yêu thương chàng giải phóng quân, vẫn kiên nhẫn chèo ghe đi tìm người yêu trong những căn cứ cách mạng ở rừng tràm bát ngát, nơi mà bom đạn  địch có thể dội xuống bất kỳ lúc nào.

Câu hỏi “Có ai tên Nguyễn Kiên Trung không?” chuyền từ người lính này sang người lính khác suốt đoàn quân dài mà vẫn không có câu trả lời như ao ước, tưởng chừng đã đánh gục Hạnh... Nhưng Hạnh đã chờ đợi anh suốt 12 năm trời đằng đẵng. Ðến năm 1975, họ gặp lại nhau trong niềm vui và nỗi đau đớn. Trong đêm tân hôn của cặp vợ chồng mới cưới, anh thương binh Trung chỉ biết ngồi  chạm trái mướp đắng (khổ qua) gỗ, trong nỗi đau tận cùng của người đàn ông do bom đạn chiến tranh đã không còn khả năng làm chồng, làm cha.

Trước “lời ra tiếng vào” của mọi người rằng mình ăn phải “trái đắng” và trước nỗi khát khao của chính mình, Hạnh đã gom góp tiền đưa chồng từ dưới quê lên Sài Gòn chữa bệnh. Nhưng mặc cho những cố gắng chữa chạy và luyện tập, “trái đắng” vẫn... cứ đắng!  Dầu vậy, tất cả bi kịch vẫn không thay đổi được tấm lòng và tình yêu của Hạnh. Kết phim là hình ảnh cô đẩy xe lăn đưa chồng về quê, chấp nhận sự thật phũ phàng và tiếp tục vui sống lạc quan như đã sống...

Kịch bản từ người thật, việc thật

Ðã có nhiều người ngờ vực rằng cái kết thúc có hậu cho bớt đắng cay kia, sự son sắt của  Hạnh chỉ là ước mơ của những người làm phim về một thế giới với sự vĩnh hằng của giá trị tinh thần. Nhưng còn có một sự thật cảm động hơn nữa mà bộ phim dường như không nhắc đến, đó là kịch bản bộ phim dựa vào  câu chuyện có thật của vợ chồng chị Ba Xoàn và anh Tư Vân ở huyện Tháp Mười - Ðồng Tháp. Vào năm 1989, trong một lần xuống Ðồng Tháp làm phim tài liệu, nhà biên kịch Ngô Ngọc Ngũ Long  có dịp gặp gỡ  đôi vợ chồng này. Chị Ba Xoàn yêu anh Tư Vân từ năm 18 tuổi, chờ đợi anh đi hoạt động cách mạng suốt 12 năm và đến năm 1975 họ cưới nhau. Trong chiến đấu, anh Tư Vân bị chấn thương cột sống, liệt toàn bộ chi dưới nên không thể làm chồng, làm cha trọn vẹn. Nhưng tính đến năm 1989, họ đã chung sống hạnh phúc bên nhau được 14 năm. Nhà biên kịch Ngô Ngọc Ngũ Long cảm phục sự hy sinh và lòng chung thủy của chị Ba Xoàn đã viết truyện ký Dây khổ qua đăng trên Tạp chí Văn (1989) và đến năm 1990, chị chuyển thành kịch bản phim.  Theo tác giả Ngô Ngọc Ngũ Long, sau năm 1989, đôi vợ chồng này vẫn sống hạnh phúc và đến khoảng năm 1997 thì anh Tư Vân mất, chị Ba Xoàn ở vậy nuôi cháu...

*

*    *

Ðể có một bộ phim nhựa dài 110 phút, đoàn làm phim đã trải qua bốn tháng quay ở vùng sông nước Ðồng Tháp, An Giang, Tây Ninh và TPHCM. Nhà quay phim lão thành Ðường Tuấn Ba và người cộng sự Nguyễn Xuân đã ghi lại hình ảnh thiên nhiên tuyệt đẹp của những cánh rừng tràm, mùa nước nổi... Hoạt động kháng chiến của bộ đội ta trong các căn cứ cách mạng trên sông nước được phản ánh chân thật. Hai diễn viên trẻ là người mẫu Ngọc Thúy, ca sĩ Hàn Thái Tú - từng đoạt giải cuộc thi “Diễn viên Ðiện ảnh triển vọng” -  có nhiều  cố gắng trong diễn xuất. Bộ phim còn có sự tham gia diễn xuất rất tròn vai của NSND Ðoàn Dũng, NSƯT Thanh Vy, Mỹ Khanh, Mỹ Hạnh...