3 phương án cho biệt thự cổ “nhà lầu ông Phủ"

Ông Viên Hồng Tiến-Tỉnh ủy viên, Chánh Văn phòng Tỉnh ủy Đồng Nai, cho biết sau khi nghe các đơn vị liên quan báo cáo, ý kiến thảo luận, Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan liên quan thực hiện bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc của ngôi biệt thự cổ "nhà lầu ông Phủ".

Đồng thời, có giải pháp triển khai tuyến đường ven sông Đồng Nai theo đúng kế hoạch đề ra, bảo đảm các quy định của pháp luật.

Theo UBND tỉnh Đồng Nai, để giải quyết vấn đề trên, Sở Xây dựng tỉnh đã phối hợp Sở, ngành chức năng trong tỉnh khảo sát và đánh giá hiện trạng của biệt thự cổ và tính toán các phương án.

Cụ thể, thứ nhất, nghiên cứu, khảo sát xem xét nắn tuyến hay bóp vỉa hè có hợp lý hay không. Thứ hai, hướng đến việc triển khai đường đi vòng quanh như Nhà thờ Đức Bà tại TP HCM.

Về ý kiến đề xuất dời lùi biệt thự vào trong, các ngành chức năng tỉnh Đồng Nai cũng đang nghiên cứu. Hiện các quan chức năng tỉnh Đồng Nai đang phối hợp các nhà chuyên môn phân tích, mổ xẻ để tìm phương án phù hợp, tốt nhất để bảo tồn biệt thự cổ.

Trong khi đó, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT - DL) Lê Thị Ngọc Loan đã có báo cáo gửi Thường trực Tỉnh ủy về nội dung liên quan đến phản ánh của người dân về ngôi biệt thự "nhà lầu ông Phủ" bị giải tỏa khi thi công công trình đường ven sông Đồng Nai.

Biệt thự Võ Hà Thanh (hay còn gọi là nhà lầu ông Phủ) được khởi công xây dựng từ năm 1922 khánh thành năm 1924, tọa lạc bên phía hữu ngạn sông Đồng Nai, khu phố 5, phường Bửu Long, TP Biên Hòa. Hiện trạng ngôi biệt thự đã xuống cấp do đã lâu không được trùng tu, tôn tạo.

Phía Sở VH - TT - DL lưu ý, việc quyết định giữ lại ngôi nhà cổ Võ Hà Thanh cần hết sức thận trọng trong công tác quản lý, khai thác giá trị ngôi nhà này. Bởi, thứ nhất, đây là tài sản sở hữu cá nhân nên phải có sự thống nhất của đại diện hợp pháp ngôi nhà với các cơ quan chức năng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị của nó.

Thứ hai, đánh giá thận trọng việc xếp hạng di tích này. Trong trường hợp cần thiết, Nhà nước có thể tính toán phương án trưng mua, sau đó tiến hành tu bổ, tôn tạo toàn diện (vì hiện nay ngôi nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo an toàn cho người dân, du khách thăm viếng) và biến nó trở thành một điểm du lịch, hoặc thành bảo tàng nghề gốm, bảo tàng nghề đá... Như thế, vừa bảo tồn được giá trị kiến trúc của ngôi nhà, vừa tránh được những rắc rối pháp lý có thể xảy ra trong việc khai thác giá trị của ngôi nhà này trong tương lai.

Theo Sở VH-TT-DL, từ năm 2016, ngành VH-TT-DL nhận thấy một số giá trị về mặt kiến trúc của công trình này nên đã chỉ đạo Ban Quản lý di tích - danh thắng tỉnh nghiên cứu, đánh giá sơ bộ và đề nghị bổ sung vào danh mục đề nghị xếp hạng di tích cấp tỉnh. Sau đó được UBND tỉnh chấp thuận tại Quyết định số 855/QĐ-UBND ngày 23-3-2016 phê duyệt danh mục thay đổi, bổ sung quy hoạch lộ trình xếp hạng di tích - danh thắng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2011-2020 với tên gọi “nhà lầu ông phủ”, bằng nguồn vốn ngân sách.

Sau khi quyết định trên được phê duyệt, Ban Quản lý di tích - danh thắng tỉnh đã nhiều lần đến, liên hệ gia đình để phối hợp lập hồ sơ khoa học xếp hạng di tích. Tuy nhiên, chủ nhà (người thời điểm đó sinh sống tại đó, trực tiếp quản lý căn nhà nói trên) kiên quyết không đồng ý xếp hạng di tích. Qua nắm bắt thông tin, ngành VH-TT-DL được biết ngôi nhà cũng đang có sự tranh chấp quyền sử dụng/sở hữu giữa các thế hệ sau của người xây dựng ngôi nhà - ông Võ Hà Thanh.

Do không có sự đồng ý của chủ nhà khi tiến hành lập hồ sơ xếp hạng di tích, Sở VH-TT-DL đã chỉ đạo Ban Quản lý di tích - danh thắng tỉnh dừng thực hiện lập hồ sơ di tích và đưa ra khỏi danh mục lập hồ sơ xếp hạng di tích.

Năm 2023, khi Ban Quản lý dự án TP Biên Hòa triển khai thi công công trình đường ven sông Đồng Nai đoạn từ cầu Hóa An đến giáp ranh huyện Vĩnh Cửu, Sở VH-TT-DL nhận được đơn của bà Đặng Thị Linh Phương (người trông giữ ngôi biệt thự hiện nay) đề nghị giữ lại ngôi biệt thự, Sở VH-TT-DL đã có văn bản đề nghị Ban Quản dự án TP Biên Hòa xem xét giải quyết.

Ngày 19-9-2024, Sở VH-TT-DL nhận được giấy mời của Sở Xây dựng về việc khảo sát thực tế phạm vi giải tỏa công trình kiến trúc lâu đời khi triển khai thi công công trình đường ven sông Đồng Nai. Tại cuộc họp khảo sát, Sở VH-TT-DL đã đánh giá hiện trạng và đề xuất với các đơn vị có liên quan thống nhất đề xuất Tỉnh ủy, UBND tỉnh nghiên cứu chỉ đạo các giải pháp gìn giữ, bảo tồn công trình kiến trúc biệt thự hiện hữu vì những giá trị vốn có của ngôi biệt thự Võ Hà Thanh.