Đuổi học: Chỉ xử lý phần ngọn!

Sau khi Hội đồng Kỷ luật Trường THCS Trần Hưng Đạo (TP Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang) thông qua hình thức kỷ luật buộc thôi học có thời hạn đối với 2 nữ sinh lớp 9 vì đánh dã man 3 nữ sinh lớp 7 của trường, các chuyên gia giáo dục đã bày tỏ quan điểm trái chiều.

Cân nhắc hình thức kỷ luật

TS Nguyễn Đức Danh, Trưởng Khoa Khoa học Giáo dục – Trường ĐH Sư phạm TP HCM, cho rằng đây cũng là một cách kỷ luật bên cạnh các cách khác như khiển trách, cảnh cáo….

"Không rõ trường căn cứ vào cơ sở pháp lý phù hợp để đưa ra hình thức kỷ luật này nhưng theo quan điểm cá nhân, tôi thấy bất ngờ về việc nhà trường đuổi học hết năm học 2017-2018. Thời gian này khá dài" - ông Danh nói.

Theo vị trưởng khoa này, đối với học sinh, nhà trường vẫn là môi trường tốt nhất cho trẻ, giúp trẻ hình thành, rèn luyện nhân cách. So với 2 môi trường xã hội và gia đình có cả các tác động tự giác và tự phát, tốt xấu lẫn lộn, nhà trường bao gồm đa số tác động tự giác như tổ chức giảng dạy có giờ giấc, mục đích, nội dung, phương pháp giáo dục khoa học…

"Ở lại trường học thêm một ngày, học được thêm một chữ vẫn tốt hơn ra ngoài xã hội vốn nhiều cạm bẫy" - TS Danh nói. Do đó, những đứa trẻ có những hành vi xấu cần được giữ ở nơi tốt như vậy. Khi nhà trường đưa ra quyết định kỷ luật đối với học sinh, cần cân nhắc mục đích của hình thức đó có tính giáo dục không, tâm lý trẻ ra sao, thời điểm có thích hợp? Theo đó, thay vì đuổi học 2 nữ sinh, TS Danh ủng hộ quan điểm giữ lại trường, nhà trường mời chuyên gia tâm lý hỗ trợ, hoặc đơn giản chỉ cần giáo viên chủ nhiệm có tâm ân cần tìm hiểu nguyên nhân, động viên giúp các em dần thay đổi. Cũng theo ông Danh, hành vi này của các em không phải "từ trong máu" mà ảnh hưởng từ môi trường, nói cách khác, các em là "nạn nhân" của môi trường (gia đình, xã hội, cách tiếp cận thông tin internet, mạng xã hội không được kiểm duyệt…).  

Hình ảnh từ clip vụ bạn hành trong trường học vừa xảy ra ở tỉnh Kiên Giang

"Lỗi đầu tiên thuộc về gia đình, xã hội và cũng có thể từ nhà trường. Vậy thì tại sao lại đồ dồn "tội" lên các em với mức hình phạt nghiêm khắc như vậy?" - ông Danh đặt câu hỏi. Theo chuyên gia này, ngoài tác động từ gia đình và xã hội, khi nào các trường hội đủ điều kiện: quản lý chặt chẽ, lớp không quá đông học sinh, điều kiện sân chơi rộng rãi, giáo viên không phải đối diện quá nhiếu áp lực trong công việc… thì tình trạng này mới được hạn chế..

ThS Nguyễn Thị Thu Huyền, giảng viên Khoa Khoa học Giáo dục Trường ĐH Sư phạm TP HCM, nhìn nhận khi trẻ có hành vi sai lệch với bạn bè, ngoài nguyên nhân từ gia đình, nhà trường, cộng đồng xã hội, các nhóm (fanclub)... tác động, có thể còn do các em thiếu kỹ năng giải quyết xung đột, mâu thuẫn. Có thể do sự không thống nhất trong quá trình xã hội hóa cá nhân (ví dụ thầy cô dạy một đằng, gia đình dạy một nẻo) khiến các em không phân biệt được đúng, sai. Ngoài ra, việc người lớn sử dụng sức mạnh để dạy con cũng khiến trẻ nghĩ mình đủ quyền lực để "xử lý" những người yếu thế hơn.

"Cách ly gần 1 năm là hơi lâu nhưng khó có quyết định nào tốt hơn. Nếu sâu sắc hơn, nhà trường có thể cho người hướng dẫn, giám sát các nữ sinh này. Nếu các em có sự chuyển biến tích cực và mong muốn thay đổi, trở lại trường học thì có thể mềm mỏng thay đổi mức kỷ luật" - ThS Huyền đề xuất.

Quy định quá lạc hậu

Ông Bùi Gia Hiếu, Hiệu trưởng Trường THPT Nhân Việt (quận Tân Phú, TP HCM), cho rằng buộc thôi học chỉ là biện pháp cuối cùng của giáo dục và cũng chỉ xử lý phần ngọn. Nạn bạo lực học đường ngày càng khủng khiếp mà vẫn không có biện pháp nào giải quyết triệt để.

Ông Hiếu phân tích: Theo Thông tư 08/1988 của ngành giáo dục về khen thưởng, kỷ luật HS thì hình thức kỷ luật cao nhất cũng chỉ là đuổi học 1 năm. Sau 1 năm, HS mất hẳn một giai đoạn học tập, khi đi học lại thì thầy cô thêm cực vì mất thời gian dò bài. Hơn nữa, trong khoảng thời gian bị đuổi học, các em dễ sinh tâm lý chán nản, ham chơi và càng dễ sa ngã. Chưa kể, Thông tư 08 ban hành gần 30 năm rồi nên lạc hậu và gây khó cho các trường khi phải căn cứ vào đó để kỷ luật HS.

Nhiều nhà giáo còn chỉ ra những bất hợp lý của Thông tư 08, cho thấy nó không phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay. Ông Hiếu cho biết ở một số quốc gia, HS vi phạm như trường hợp 2 nữ sinh ở Kiên Giang thì đuổi học luôn, cho vào trường giáo dưỡng. Ở nước ta, trường giáo dưỡng khó bảo đảm HS vào đó sẽ ngoan và trưởng thành.

Theo ông Trần Ngọc Minh, Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Hoa Thám (quận Bình Thạnh, TP HCM), các biện pháp xử lý kỷ luật theo Thông tư 08 quá nhẹ, không còn đủ sức răn đe nhưng các trường không thể làm khác.