LẮNG NGHE NGƯỜI DÂN HIẾN KẾ: Đa dạng hóa các giải pháp

Để phát huy tính đột phá theo tinh thần Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển TP HCM, cần đa dạng hóa các giải pháp thực hiện.

Đột phá xã hội hóa đầu tư

Bên cạnh việc được phân cấp, trao quyền rất mạnh thì nhiệm vụ của TP HCM cũng khá nặng nề. Riêng lĩnh vực đầu tư các dự án giao thông theo đề án giai đoạn 2020-2030, nhu cầu vốn khoảng 970.654 tỉ đồng. Trong đó, nguồn ngân sách đáp ứng khoảng 399.729 tỉ đồng, còn lại phải xã hội hóa và kêu gọi đầu tư lên đến 570.925 tỉ đồng.

Với hình thức hợp tác công - tư (PPP), chính quyền nhiều khi muốn nhưng chưa hẳn nhà đầu tư mặn mà tham gia. Vì vậy, cần tạo sự an toàn cùng lợi ích cho các bên, bảo lãnh doanh thu và lợi nhuận cao hơn lãi suất ngân hàng, thuận lợi cho nhà đầu tư.

TP HCM cần linh hoạt với từng hình thức, dự án cụ thể. Chẳng hạn, với tuyến cao tốc TP HCM - Mộc Bài dài 53 km có tổng mức đầu tư 16.700 tỉ đồng, giải phóng mặt bằng tốn hơn 50%, hoàn toàn có thể áp dụng cơ chế đặc thù nâng mức góp vốn ngân sách lên 70% (thay vì 50%), giảm gánh nặng cho nhà đầu tư.

Quốc lộ 1, đoạn qua quận Bình Tân, TP HCM Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Triển khai hình thức BOT, BT trả chậm và nâng mức góp vốn ngân sách nhằm thu hút đầu tư với các dự án đã có trong quy hoạch, như: mở rộng Quốc lộ 1, Quốc lộ 22, Quốc lộ 13, trục đường Bắc - Nam, kéo dài trục Đông - Tây về phía Nam nối ra đường Vành đai 3, khép kín Vành đai 2, xây dựng Vành đai 4 TP HCM, các tuyến đường trên cao, cầu đường Nguyễn Khoái, cầu Thủ Thiêm 4, cầu Cần Giờ… Tùy đặc điểm dự án mà có hình thức đầu tư và huy động vốn cụ thể.

Vành đai 3 có lẽ là dự án thực hiện nhanh nhất từ trước đến nay, tròn 1 năm kể từ khi Quốc hội thông qua chủ trương cho phép áp dụng cơ chế đặc thù đã khởi công. Nên nhân rộng cách làm này - cơ quan chức năng chủ động hoàn tất thủ tục duyệt dự án và sử dụng ngân sách giải phóng mặt bằng, xã hội hóa kêu gọi đầu tư.

Vốn và chất lượng điều hành

Quỹ tín dụng vốn cho hạ tầng là cần thiết, nên chăng bắt đầu từ một doanh nghiệp thuộc chính quyền. Thích hợp nhất có lẽ là Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP HCM, sử dụng vốn "mồi" cho nhà đầu tư vay theo tỉ lệ phần trăm tổng mức đầu tư dự án.

Dự án nào hoàn vốn thì sẵn sàng cho các khoản vay khác, cứ thế xoay vòng và đồng vốn càng sinh lợi. Quỹ tín dụng này còn có thêm vai trò quan trọng nữa là ủy thác thương mại, giúp nhà đầu tư bảo đảm các khoản vay; không chỉ dừng lại ở mức quản lý quỹ đầu tư phát triển địa phương mà còn được phép quản lý vốn từ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Có phát huy tối đa cơ chế đặc thù hay không phụ thuộc rất nhiều, nếu không nói là quyết định, vào chất lượng điều hành bộ máy quản lý. Đó là khả năng dự báo, phối hợp tổ chức thực hiện, tránh được sự cám dỗ và lợi ích nhóm. Cần loại bỏ quan liêu, duy ý chí, các ràng buộc phi thực tế. Hằng năm có đánh giá hiệu suất, sa thải hoặc chuyển đổi nhân sự không đáp ứng yêu cầu.

Dùng thuế khuyến khích thêm

Thuế có vai trò như một công cụ sắc bén giúp tạo cú hích, đòn bẩy cho một chính sách nào đó chưa được chú trọng đúng mức. TP HCM khi thực hiện cơ chế đặc thù, muốn khuyến khích thu hút đầu tư, khai thác các nguồn lực tư nhân thì có thể xem xét áp dụng.

Ví dụ, giảm trừ phí cảng biển cho doanh nghiệp vận tải và ưu đãi phương tiện công cộng chuyển đổi sang giao thông xanh. Người dân mua xe điện cũng được khấu trừ thuế theo tỉ lệ phù hợp; giảm trừ chi phí đầu tư hạ tầng ra khỏi thu nhập trước khi tính thuế.

Bên cạnh các biện pháp hành chính, việc sử dụng công cụ thuế điều tiết thúc đẩy giãn dân ra ngoại thành hoặc đến những khu vực có khai thác quỹ đất vừa tạo sức lan tỏa vừa kéo giảm kẹt xe trong nội thành. Cần kích cầu thị trường địa ốc nơi đó, ngoài việc ưu đãi thuế cho nhà đầu tư thì còn sử dụng thuế thu nhập và cho vay hỗ trợ người mua nhà.

Các hoạt động nghiên cứu phục vụ hiện thực hóa cơ chế đặc thù trong lĩnh vực đầu tư, tài chính - ngân sách, quản lý đất đai, quy hoạch và tổ chức bộ máy cũng đều có thể được miễn hoặc giảm thuế như các trường hợp quyên góp từ thiện phi lợi nhuận.