Ngổn ngang tên đường

Khi bắt tay thực hiện đề án Công tác đặt đổi tên đường, công trình công cộng tại TP HCM - Khảo sát thực trạng và giải pháp đến năm 2020, các nhà nghiên cứu phát hiện hàng loạt tên đường ở TP bị sai sót nghiêm trọng, trong đó nhiều nhất là ở quận 1 và quận 5.

Sai tên, sai họ

Đơn cử tên gọi sai hiện nay và tên chính xác: Bùi Hữu Diện (Bùi Hữu Diên), Nguyễn Chánh Sắc (Nguyễn Chánh Sắt), Dương Tự Quán (Dương Tụ Quán), Nguyễn Duy Dương (Võ Duy Dương), Đoàn Minh Triết (Đoàn Triết Minh), Nguyễn Siêu (Nguyễn Văn Siêu), Đoàn Như Hài (Đoàn Nhữ Hài), Nguyễn Thiệp (Nguyễn Thiếp), Đỗ Quang Cơ (Đỗ Cơ Quang), Nguyễn Trọng Trí (Nguyễn Trọng Trì), Hà Tôn Quyền (Hà Tông Quyền), Nguyễn Văn Tráng (Phạm Văn Tráng), Hồ Huấn Nghiệp (Hồ Huân Nghiệp), Nơ Trang Long (N’Trang Lơng)...

Hàng loạt tên đường khác cũng sai như vậy: Hoàng Đức Tương (Hoàng Đức Lương), Phạm Đôn (Phạm Đôn Lễ), Hoàng Xuân Hoành (Hoàng Xuân Hành), Phạm Thị Hối (Phan Thị Hối), Huyện Toại (Đỗ Trình Thoại), Phan Khiêm Ích (Phan Kiêm Ích), Kha Vạn Cân (Kha Vạng Cân), Phan Ngữ (Phan Ngũ), Ký Hòa (Chí Hòa), Phan Phú Tiên (Phan Phu Tiên), Lê Đại Hành (Lê Hoàn), Raymondienne (Raymonde Dien), Lê Đình Quản (Nguyễn Đình Quản), Tôn Đản (Tông Đản), Lê Tấn Kế (Lê Quang Quan), Trần Khắc Chân (Trần Khát Chân), Lê Thánh Tôn (Lê Thánh Tông), Trần Nhân Tôn (Trần Nhân Tông), Lương Nhữ Học (Lương Như Hộc), Trương Đình Hợi (Trương Đình Hội), Nghĩa Thục (Đông Kinh Nghĩa Thục), Trương Quốc Dung (Trương Quốc Dụng), Ngô Thời Nhiệm (Ngô Thì Nhậm), Yên Đỗ (Yên Đổ).

Ngoài ra, một số nhân vật đặt tên đường hiện vẫn chưa thống nhất trong ý kiến đánh giá về sự nghiệp hoặc còn nhiều uẩn khuất như: Khải Định, Phan Liêm, Phan Tôn, Cao Đạt… Bên cạnh đó, một nhân vật lại được đặt cả hai tên đường ở quận 1 là Phan Tôn và Phan Ngũ (viết sai là Phan Ngữ, theo sách “Quân dân Nam Kỳ kháng Pháp trên mặt trận quân sự và văn chương” của Nguyễn Duy Oanh thì Phan Tôn hay Phan Ngũ sinh ngày 7-4-1837, con của ông Phan Thanh Giản).

Đường Nơ Trang Long đúng ra phải là N’Trang Lơng Ảnh: ĐÀO NGỌC THẠCH

Sai thì phải sửa

Gắn bó lâu năm với TP HCM, nhiếp ảnh gia Tam Thái rất đau lòng mỗi khi đi qua những con đường bị đọc sai tên các vị tiền nhân.

“Hội đồng đặt tên đường cần đề xuất sửa ngay các tên bị sai hoặc đang nhầm lẫn. Đường nào có tên ổn rồi thì không được thay mới, tránh trường hợp tên danh nhân này “đè” tên danh nhân khác như đường Phan Đình Phùng thành Nguyễn Đình Chiểu trước đây, đường Duy Tân và Thành Thái cũng bị thay đổi và “mất tích” luôn. Ngoài ra, lịch sử đất nước trải qua thời gian dài cũng nên chia tỉ lệ các thời kỳ cho phù hợp, công bằng, không nên tập trung vào một giai đoạn nào. Những con đường lớn thì ưu tiên mang tên những danh nhân tầm vóc của đất nước, đường nhỏ hoặc đường ở ngoại thành nên lấy tên danh nhân địa phương, tránh trường hợp tên đường chỉ có người đặt hiểu còn nhân dân thì chẳng biết ai. Ngoài ra, nên có bản lịch sử tóm lược dễ hiểu” - ông Tam Thái đề xuất.

Theo ông Huỳnh Văn Mười, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP HCM, việc để những tên đường sai sẽ làm cho người dân không hiểu đúng về lịch sử, lâu ngày thành quen. Đó là điều hết sức nguy hiểm.

“Ví dụ đường Trần Hưng Đạo, nếu viết đúng thì phải là Hưng Đạo Đại Vương hoặc Trần Quốc Tuấn chứ không thể nhập nhằng như vậy, lại còn chia ra Trần Hưng Đạo A, Trần Hưng Đạo B thì có tội với lịch sử và tiền nhân. Sai thì phải sửa, tôi nghĩ không nên để quá muộn” - ông Mười bày tỏ.

Đại diện Sở Văn hóa - Thể thao (VH-TT) TP HCM cho biết vừa qua, Hội đồng Đặt đổi tên đường của UBND TP đã họp thẩm định đề án tên đường. Hội đồng đã thống nhất đối với những tên đường do người dân hay địa phương tự đặt sẽ giao cho các quận - huyện xử lý và sẽ có văn bản trình UBND TP ra hẳn một quyết định về việc chỉnh sửa tên đường theo như đề án đã nghiên cứu.