Nỗi buồn môn ngữ văn

Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) khi công bố điểm thi THPT quốc gia 2019, môn ngữ văn dẫn đầu số thí sinh bị điểm liệt, với 1.265 em. Đó là một nỗi buồn to lớn đối với những người đang công tác trong ngành giáo dục, giáo viên (GV) ngữ văn và phụ huynh có con em bị rơi vào trường hợp đó.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả nêu trên. Hơn 20 năm trước, học sinh (HS) học môn ngữ văn không tệ đến thế. Các em say mê học văn, thường sử dụng những câu thơ, câu văn của các tác giả trong và ngoài nước để đưa vào lưu bút, nhật ký hoặc trong giao tiếp... Dù có mê toán, lý, hóa thì khi trả bài và kiểm tra môn ngữ văn, HS cũng hiếm khi bị điểm liệt. Vì sao? Ngày trước, HS không bị chi phối bởi công nghệ. Trong chiếc cặp HS lúc nào cũng có một quyển sách (thơ, triết lý, truyện ngắn, tiểu thuyết, tạp bút...) để rảnh là mang ra đọc. Thậm chí, HS cạnh tranh với nhau trong từng quyển sách khi mượn ở thư viện trường, thuê ở quầy sách báo. Ai cũng muốn mình là người đọc cuốn sách nào đó trước tiên với cảm giác nôn nóng, thích thú, say mê.

Bây giờ, nhiều HS chú tâm vào game, những chuyện liên quan đến các ngôi sao, thời trang... và lười đọc sách báo nên thiếu góp nhặt ý tưởng, câu chữ, tư duy để làm nên một bài nghị luận xã hội, phân tích tác phẩm. Cũng có nhiều HS đọc sách điện tử nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sách điện tử chỉ để tham khảo hơn là đọc giúp nhớ dai, say mê, tư duy.

Vì vậy, GV cần thay đổi phương pháp giảng dạy, có thể vận dụng mạng xã hội để mở nhóm về văn học nhằm giao lưu, thảo luận, vui chơi. Hầu hết giới trẻ bây giờ đều có trang Facebook cá nhân nên rất tiện sinh hoạt theo phương pháp này. Từ đấy lồng ghép các bản nhạc có yếu tố văn học; những audio về văn học có giọng đọc truyền cảm; truyện được đồ họa hoạt hình sinh động... Vừa học vừa chơi sẽ giúp HS thích thú, say mê.

Tất nhiên, GV cần phải nghiên cứu trình độ, sở thích của HS trong lớp để có cách soạn giáo án tối ưu. Không nên giảng dạy theo phương pháp đọc - chép mà phải nghe - hiểu. Chỉ có hiểu mới giúp HS nhớ lâu và làm bài tập làm văn tốt; học thuộc lòng sẽ dẫn đến rập khuôn trong cách làm bài, thui chột sự sáng tạo. Cần khuyến khích HS mua "Từ điển tiếng Việt" để khi cần từ nào đó thì tra ngay để viết bài đúng chính tả, thêm vào những từ đồng nghĩa mới, cho bài văn có sức sống lạ, chuẩn mực, bay bổng.

Tôi được biết có GV dùng phương pháp trò chơi ô chữ văn học, đố câu ca dao, tục ngữ rất thú vị. Dù kiến thức đó có thể vận dụng vào phần nghị luận tập làm văn không nhiều nhưng sẽ là tiền đề để HS yêu thích môn ngữ văn, chịu khó nghiên cứu, tìm tòi hơn, từ đó học và làm bài tốt. GV cũng có thể tổ chức những tiết ngoại khóa, sinh hoạt nhóm có liên quan đến văn học: thăm thư viện, bảo tàng, thăm nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học (nếu có điều kiện)... để các em có những bài học thực tế sinh động hơn.

Ngoài ra, GV cần phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để nắm rõ tình hình học tập của HS ở nhà; khuyến khích phụ huynh mua sách hay cho con em đọc.