Tạo tấm lưới an toàn cho di sản cầu cũ

Nhiều cây cầu cũ sau khi được xây mới đã xóa đi một địa danh mang đậm nét văn hóa lịch sử TP và chứa đựng ký ức bao thế hệ. Dĩ nhiên, cũng có những cây cầu cũ trong danh sách di tích được xem xét bảo tồn, ví dụ cầu Mống (nối quận 1 với quận 4). Nhưng việc tháo dỡ cầu cũ đưa vài bộ phận đến nơi khác trưng bày thì khó có thể gọi là bảo tồn vì đã mất đi ý nghĩa, dấu tích xưa, không gian sông nước...

Với giá trị văn hóa lịch sử vốn có, xét về mặt kiến trúc đô thị, những cây cầu cũ hoàn toàn có thể được xếp hạng di tích, đối xử như đối tượng phải bảo tồn, tôn trọng tính nguyên mẫu.

Ngày nay đã có nhiều hãng chuyên cứu cầu cũ bằng kỹ thuật công nghệ tiên tiến. Việc sửa chữa cầu cũ, nâng cao tĩnh không đỡ tốn kém hơn nhiều so với xây cầu mới. TP HCM đã có kinh nghiệm giữ lại, gia cố, cải tạo, sửa chữa, thậm chí nâng tải một số cầu cũ vừa sử dụng hiệu quả cho giao thông vừa phục vụ văn hóa. Điển hình là cầu Chữ Y (quận 1, quận 5) xuống cấp trầm trọng, sau khi được gia cố cải tạo đã trở lại tải trọng thiết kế ban đầu. Hay cầu Tân Thuận 1 (quận 4, quận 7) xuống cấp, chỉ còn chịu được tải trọng 13 tấn, sau khi được sửa chữa cải tạo và nâng tải trọng cho cả đoàn xe 30 tấn lưu thông chỉ tốn khoảng 21 tỉ đồng.

Thái Lan gìn giữ cây cầu cũ trên sông Kwai tại một tỉnh ở miền Trung để kinh doanh du thuyền, ẩm thực, thưởng ngoạn sông nước. Hàn Quốc xây xong cầu mới, đều giữ lại các cầu cũ trên sông Hán để khai thác du lịch, giáo dục cho thế hệ sau những giá trị văn hóa lịch sử, tạo ấn tượng tốt trong lòng du khách.

Nên chăng, chính quyền TP và cơ quan chức năng cần một cuộc kiểm định bằng luận chứng khoa học, số liệu cụ thể, đánh giá toàn diện các cầu cũ, đưa vào danh sách di tích được bảo tồn như đã làm với cầu Mống. Cầu cũ vẫn có thể tham gia vào cuộc sống đương đại phục vụ đi bộ, xe đạp, phát triển du lịch. Về kinh tế, giảm chi phí tháo dỡ, cải tạo bằng cách xã hội hóa để đỡ tốn ngân sách, có thể kêu gọi đầu tư hoặc góp vốn cùng sử dụng và khai thác du lịch.

Xây dựng đô thị thông minh và hiện đại đâu chỉ phá bỏ cái cũ mà còn phải biết đánh giá để gìn giữ những kiến trúc văn hóa, di tích lịch sử, tình cảm cư dân.