Tư vấn trực tuyến “Ung thư, đột quỵ - cách phòng tránh và xử trí”: Hiểu đúng để phòng ngừa ung thư, đột quỵ

Sáng 24-2, Báo Người Lao Động tổ chức buổi tư vấn trực tuyến "Ung thư, đột quỵ - Cách phòng tránh và xử trí" với sự tham gia của bác sĩ đầu ngành về lĩnh vực này. Chương trình cũng nhằm tri ân đội ngũ y - bác sĩ nhân kỷ niệm 68 năm ngày Thầy thuốc Việt Nam (27.2.1955 - 27.2.2023).

Đột quỵ trẻ hóa do đua đòi

Trong hàng trăm câu hỏi của bạn đọc gửi đến buổi trực tuyến có rất nhiều người quan tâm đến tình trạng đột quỵ ngày càng trẻ hóa, xảy ra với cả trẻ em. Đâu là nguyên nhân và cách phòng tránh?

Mở đầu buổi tư vấn, bác sĩ Trần Chí Cường, Giám đốc Bệnh viện Đột quỵ S.I.S Cần Thơ, cho hay theo thống kê hiện mỗi năm, Việt Nam có hơn 200.000 bệnh nhân đột quỵ. Đáng chú ý, dù đột quỵ được biết đến là căn bệnh của người già nhưng số người dưới 40 tuổi mắc bệnh lý này chiếm đến 5%.

Đột quỵ có khuynh hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa liên quan nhiều đến thói quen sinh hoạt như hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, nhất là khi thanh thiếu niên dưới 18 tuổi đã đua đòi làm quen với khói thuốc và thức uống có cồn.

Bác sĩ Cường nhận định đây là vấn đề cần cảnh báo nghiêm túc đến toàn thể cộng đồng. "Các bậc cha mẹ và các trường học cần có sự giám chặt chẽ và nghiêm cấm sử dụng rượu bia, thuốc lá ở tuổi học đường. Bên cạnh đó, việc thực thi luật pháp liên quan đến độ tuổi sử dụng thuốc lá, rượu bia cần được thực hiện nghiêm mới có thể giảm được tỉ lệ đột quỵ người trẻ trong tương lai" - bác sĩ Cường nhấn mạnh.

Bệnh lý bẩm sinh như dị tật, dị dạng mạch máu não cũng là nguyên nhân gây đột quỵ ở người trẻ dưới 30 tuổi không có nguy cơ bệnh nền như tăng huyết áp; không hút thuốc lá, uống rượu bia. "Hiện nay, dị dạng mạch máu não và túi phình mạch máu não có thể phát hiện sớm lúc chưa vỡ và có kế hoạch điều trị phù hợp" - bác sĩ Cường thông tin.

Đột quỵ, đột tử và những sai lầm

Theo PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng - Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP HCM, Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 - người dân nên hiểu rõ về đột quỵ và đột tử, từ đó mới có thể phòng ngừa bệnh hiệu quả. Đột quỵ thực tế là tắc nghẽn mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ não nhưng ở Việt Nam, đột quỵ thường nhầm lẫn với đột tử. Nói một cách chính xác, đột quỵ là biến cố liên quan đến não, đột tử là biến cố liên quan đến tim mạch. Tức là khi não có bất thường, tắc nghẽn mạch máu thì bệnh nhân bị đột quỵ não. Còn đột tử là mạch máu ở tim bị tắc nghẽn.

Khi bị đột quỵ, thông thường bệnh nhân không tử vong ngay lập tức mà bị yếu liệt nửa người rồi vài giờ hoặc vài ngày sau mới tử vong. Trong khi đó đột tử liên quan đến cơn đau thắt ngực, mạch máu nuôi tim bị tắc nghẽn đột ngột làm bệnh nhân tử vong nhanh hơn nhiều.

Hai bệnh lý này giống nhau ở chỗ cả hai đều liên quan đến mạch máu. Những người bị đột quỵ não cũng có thể bị đột tử do tim và ngược lại, thậm chí có khả năng bị cùng lúc.

"Khoảng 10%-15% bệnh nhân bị đột quỵ có cơn thiếu máu não thoáng qua, tay chân yếu liệt nhẹ, nói ngọng nhưng tự phục hồi, thoái lui rất nhanh, làm bệnh nhân mất cảnh giác, không nhận ra đó là đột quỵ" - bác sĩ Thắng lưu ý.

Do đó, bác sĩ Thắng cho rằng việc sử dụng thuốc hoặc sơ cứu không đúng cách như: vắt chanh vào miệng, chích máu ở đầu ngón tay, giật lưỡi… sẽ làm mất đi khoảng thời gian vàng để chữa trị cho bệnh nhân. Điển hình như nhiều người vẫn chữa đột quỵ bằng An Cung Ngưu Hoàn. Sản phẩm này gần như không được đưa vào trong nghiên cứu nào để chứng minh sự an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân. Do vậy, các bác sĩ thường khuyến cáo không sử dụng An Cung Ngưu Hoàn cho bệnh nhân đột quỵ.

Chưa kể, hơn 30% bệnh nhân đột quỵ bị rối loạn chức năng nuốt nên thức ăn thức uống thay vì vào dạ dày thì lại đi qua đường hô hấp và vào phổi. Khi sử dụng thuốc mà chưa kiểm tra chức năng nuốt thì bệnh nhân dễ bị sặc và có thể bị viêm phổi do hít sặc dẫn đến tử vong. Hiện nay, khuyến cáo duy nhất khi sơ cứu cho bệnh nhân đột quỵ là người nhà không nên làm gì, nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện, nếu trong lúc chờ xe, bệnh nhân có ho hoặc khó thở thì đỡ họ nằm nghiêng một bên.

Ung thư gan chiếm tỉ lệ cao

Tại buổi tư vấn, bác sĩ Phan Tấn Thuận, Phó trưởng Phòng Chỉ đạo tuyến và nghiên cứu khoa học Bệnh viện Ung Bướu, chia sẻ thông tin ung thư là bệnh lý do biến đổi gien và thường gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên, bệnh ung thư có thể gặp ở người trẻ, nguyên nhân liên quan đến yếu tố di truyền hoặc do ngẫu nhiên. Hiện nay, ung thư gan là loại ung thư thường gặp nhất ở Việt Nam. Phần lớn người bị ung thư gan do bị viêm gan siêu vi B và C. Do đó, những bệnh nhân có viêm gan siêu vi B mạn tính cần được tầm soát ung thư gan mỗi 6 tháng.

Để tầm soát ung thư, bác sĩ Thuận cho hay hiện có nhiều kỹ thuật khảo sát gien đã giúp tầm soát và chẩn đoán sớm ung thư. Tuy nhiên, để áp dụng những kỹ thuật này cần có ý kiến của những chuyên gia tham vấn chuyên sâu. Những khuyến cáo của các hiệp hội ung thư hiện nay đều cho thấy khảo sát gien vẫn chưa thể thay thế các phương pháp tầm soát ung thư truyền thống.

"Chúng ta có thể tầm soát ung thư bằng các phương pháp như: PET CT (phương pháp khảo sát hình ảnh học có giá trị cao trong chẩn đoán và theo dõi bệnh ung thư); giải trình từ gien thế hệ mới (NGS); áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cho hệ thống khảo sát hình ảnh học CT scan, MRI, nội soi... Tuy nhiên, những kỹ thuật mới trong chẩn đoán ung thư có giá thành tương đối cao" - bác sĩ Thuận nói.

Các chuyên gia đầu ngành về ung thư, đột quỵ, tim mạch trả lời các câu hỏi của bạn đọc gửi đến buổi trực tuyến. Ảnh: TẤN THẠNH

Tắm lạnh có thể bị nhồi máu cơ tim

Một bạn đọc ở Hà Nội hỏi vào mùa lạnh nhưng anh vẫn giữ thói quen tắm nước lạnh. Liệu điều này có gây nguy hiểm tới tim mạch không? Bác sĩ Đặng Duy Phương, Phó Khoa Tim mạch can thiệp Viện Tim TP HCM, cho biết nếu người dân có những căn bệnh về tim mạch như cao huyết áp và thiếu máu cơ tim thì không nên tắm nước lạnh ở mùa lạnh. Tắm nước lạnh trong thời tiết lạnh có khả năng gây co mạch, từ đó gây nguy cơ loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ não.

Có bạn đọc tâm sự do tính chất công việc nên chỉ có thể tắm vào khoảng 23 giờ nên hỏi tắm đêm sẽ có những nguy cơ nào đến tim mạch hay không? Bác sĩ Lê Hồng Tuấn, Trưởng Khoa Tim mạch Bệnh viện Lê Văn Thịnh, cho hay buổi tối, các cơ quan của cơ thể hoạt động ở cường độ thấp, đặc biệt là hệ tim mạch. Tắm khuya có thể gây mất cân bằng trong điều hòa trương lực mạch máu và có thể gây ra các biến cố cho hệ mạch máu não và tim. "Nếu vì điều kiện lao động mà phải tắm khuya thì nên tắm bằng nước ấm sẽ giúp hạn chế những biến cố cho sức khỏe và có thể ngủ ngon hơn" - bác sĩ Tuấn khuyên.

Cũng liên quan đến tim mạch, rất nhiều bạn đọc bày tỏ lo ngại về việc sau khi mắc COVID-19 họ thường bị nặng ngực, khó thở, tim đập nhanh… Liệu có phải họ đã mắc bệnh tim mạch hậu COVID-19? Bác sĩ Phương lý giải bệnh COVID-19 tác động chính đến phổi nên khiến bệnh nhân sau đó bị khó thở. Tuy nhiên, từng mắc COVID-19 có nguy cơ dẫn đến các bệnh lý về tim mạch như viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim cấp. Do đó, người dân nên đi khám ngay khi có dấu hiệu sốt, đột ngột đau ngực kéo dài…

Ông Dương Văn Quang (trái) cùng ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Nam Á (phải), trao tặng phần quà “Mai Vàng tri ân” cho PGS-TS-BS Nguyễn Huy ThắngẢnh: TẤN THẠNH

"Mai Vàng tri ân" bàn tay vàng điều trị đột quỵ

Sáng cùng ngày, chương trình "Mai Vàng tri ân" do Báo Người Lao Động tổ chức với sự đồng hành của Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank) đã trao tặng phần quà 20 triệu đồng cho PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng.

Theo ông Dương Văn Quang, Phó Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, từ đầu năm 2023, chương trình "Mai Vàng tri ân" (tiền thân là "Mai Vàng nhân ái") cùng với sự đồng hành của Ngân hàng TMCP Nam Á đã mở rộng quy mô và đối tượng hỗ trợ, không chỉ dành cho văn nghệ sĩ mà còn hướng tới các lĩnh vực khác, với những cá nhân xuất sắc, có đóng góp tích cực, hữu ích cho chuyên ngành và cho đất nước.

"Nhân kỷ niệm 68 năm ngày Thầy thuốc Việt Nam (27-2), Ban Tổ chức tri ân 4 trường hợp nổi bật trong lĩnh vực y khoa, trong đó có PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng. Qua đây, chương trình ghi nhận sự đóng góp của ông cho ngành y, cho nghiên cứu và đào tạo chuyên ngành đột quỵ, cùng thành tích cứu chữa nhiều bệnh nhân nguy kịch tại Bệnh viện Nhân dân 115 cũng như tại những cơ sở y tế khác" - ông Quang chia sẻ.

PGS Nguyễn Huy Thắng nói ông biết Giải Mai Vàng từ lâu, vốn là giải dành cho các văn nghệ sĩ. Do đó, khi nhận được thông tin "Mai Vàng tri ân" cảm ơn các y - bác sĩ trong đó có mình, ông rất bất ngờ.

"Đặc biệt vinh dự hơn khi tôi được tri ân cùng các thầy cô là những chuyên gia đầu ngành trong nhiều lĩnh vực y khoa. Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Biên tập Báo Người Lao Động và đơn vị đồng hành của "Mai Vàng tri ân" đã dành tặng phần quà rất ý nghĩa cho tôi trước thềm ngày Thầy thuốc Việt Nam" - PGS Nguyễn Huy Thắng bày tỏ.

PGS Nguyễn Huy Thắng là một trong 6 bác sĩ được Hội Đột quỵ thế giới vinh danh với giải cống hiến, dành cho cá nhân hoạt động xuất sắc. Năm bác sĩ còn lại đến từ Brazil, Ấn Độ, Chile, Mexico và Ai Cập.

Hải Yến