Tướng Đồng Sỹ Nguyên muốn về cùng đồng đội

Sau ngày đất nước thống nhất, Trung ương Đảng và Bộ Quốc phòng phê chuẩn dự án xây dựng Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn (Nghĩa trang Trường Sơn) tại khu đồi Bến Tắt (thuộc xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị) làm nơi tưởng niệm, tôn vinh những người con thân yêu của Tổ quốc đã anh dũng hy sinh trên các nẻo đường Trường Sơn vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Quá lý tưởng

Nghĩa trang này nằm cạnh Quốc lộ 15, cách trung tâm tỉnh lỵ Quảng Trị (TP Đông Hà) khoảng 38 km về phía Tây Bắc; cách Quốc lộ 1A (ở đoạn thị trấn huyện lỵ Gio Linh) chừng hơn 20 km về phía Tây Bắc. Khởi công xây dựng vào ngày 24-10-1975, công trình hoàn thành ngày 10-4-1977. Chỉ huy xây dựng là Bộ Tư lệnh Sư đoàn 559 với sự tham gia của hơn 40 đơn vị bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương cùng tổ công nhân chuyên khắc chữ vào bia đá ở xã Hòa Hải, huyện Hòa Vang, tỉnh Quảng Nam. Hiện tại đây có 10.263 mộ liệt sĩ.

Bên cạnh việc là người đề xuất xây dựng nghĩa trang này, để trọn tình, trọn nghĩa với đồng đội đã hy sinh, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - nguyên Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng - còn bày tỏ mong muốn sau khi từ trần được cùng vợ về an nghỉ tại nơi này.

Rất nhiều liệt sĩ đang yên nghỉ tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn (Quảng Trị)

Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên quê ở làng Trung Thôn, xã Quảng Trung, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Về nguyện vọng của ông, ngày 8-2, chúng tôi đã tìm gặp ông Hồ Tất Ái, Trưởng Ban Quản lý Nghĩa trang Trường Sơn - người nhiều lần được nghe Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên bày tỏ mong muốn này.

Theo ông Ái, trong những năm 2004-2007, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên mỗi lần đến viếng thăm Nghĩa trang Trường Sơn đều có tâm sự với ông rằng: "Khi mà bác qua đời, bác muốn an nghỉ với đồng đội, đồng chí ở đây".

Lúc đó, ông Hồ Tất Ái xúc động trả lời rằng: "Bác là nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nên tiêu chuẩn của bác là ở Nghĩa trang Mai Dịch (Hà Nội). Nhưng nếu bác muốn ở đây với đồng chí, đồng đội thì quá lý tưởng rồi. Theo quan điểm của cháu thì cháu hoàn toàn đồng tình với ý nghĩ của bác".

Lưu giữ trang trọng

Ngoài những lần bày tỏ nguyện vọng được an nghỉ bên đồng đội, năm 2009, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên còn viết một bức thư tay đơn sơ gửi ông Hồ Tất Ái. Thư viết: "Hà Nội ngày 11-7-2009. Thân gửi đồng chí Hồ Tất Ái. Lần trước tôi đã có thơ xin phép khi qua đời, được nằm một chỗ ở khu đồi gần khu quần tượng. Nay xin phép được đưa hài cốt bà nhà tôi để bên cạnh. Tôi đã có thơ xin phép tỉnh, nay viết thơ xin phép đồng chí chấp thuận. Thân ái. (Bà nhà tôi là quân nhân)".

Lá thư viết tay của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên gửi ông Hồ Tất Ái

Bức thư đó ông Hồ Tất Ái vẫn lưu giữ và đặt trang trọng ở bàn làm việc của mình. Theo ông Ái, khu quần tượng nằm giữa khu 4 và khu 5 của quần thể Nghĩa trang Trường Sơn. Xung quanh khu quần tượng này có rất nhiều mộ chí liệt sĩ.