Xử lý tận gốc vi phạm xây dựng

Thời gian qua, dư luận bàn tán nhiều về hàng loạt dự án tai tiếng: Mục đích là trồng rừng nhưng nhà đầu tư lại đào xới xây khu biệt thự để bán ở núi Chín Khúc, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa; lợi dụng làm khu du lịch phát triển theo hướng tăng trưởng xanh, xây nhiều căn biệt thự rao bán, chuyển nhượng tại khu vực hồ Tuyền Lâm, tỉnh Lâm Đồng; san ủi hàng trăm ngàn mét vuông đất rừng phòng hộ ở huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội để xây nhà nghỉ dưỡng, biệt thự (trong đó, chỉ riêng 2 xã Minh Phú và Minh Trí cùng ven 7 hồ lớn có gần 800 công trình vi phạm).

Địa phương phải chịu trách nhiệm

Ngoài những công trình trên, thời gian qua, tình trạng xây dựng trái phép diễn ra khá phổ biến, "núp bóng" nhiều hình thức. Mỗi địa phương xử lý vi phạm cũng khác nhau. Nơi thì buộc tháo dỡ phần sai phạm, kể cả những công trình nhỏ như chòi vịt dựng lên trái phép của một người dân ở huyện Bình Chánh, TP HCM; xây chuồng gà không phép trên đất nhà của một người dân ở tỉnh Cao Bằng. Nơi thì lại hành xử kiểu dung túng, bao che, khiến người dân hoài nghi có sự móc ngoặc giữa người vi phạm với cán bộ quản lý, thực thi nhiệm vụ, dẫn đến hệ lụy giảm niềm tin vào bộ máy công quyền. Dù đã có sẵn hành lang pháp lý, kết luận của cơ quan chức năng và cấp thẩm quyền nhưng chính quyền địa phương vẫn chần chừ, chưa chịu xử lý, để kéo dài nhiều năm; nếu đề xuất xử lý thì lại theo hình thức phạt cho tồn tại, hợp thức hóa.

Với vai trò đại diện cho bộ máy quản lý nhà nước, quản lý trực tiếp địa bàn, gần dân nhất, thật khó biện minh khi chính quyền địa phương nói rằng không biết, không phát hiện hay là người vi phạm bất hợp tác nên không thể xử lý. Bởi lẽ, có nhiều cách xử lý, chỉ là có muốn làm và quyết tâm hay không mà thôi. Chính quyền địa phương có thể lập biên bản, báo cấp trên hoặc cơ quan quản lý người vi phạm, ban hành quyết định xử lý từ đầu, cương quyết cưỡng chế... Còn nếu cả nể, sợ đụng chạm hay dung túng thì sẽ để việc xây dựng kéo dài đến khi hoàn thành. Công tác kiểm tra, giám sát cũng chỉ mang tính hình thức, qua loa, chiếu lệ.

Ngoài ra, về mặt quản lý nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng, nhằm bảo đảm sự tuân thủ pháp luật, giảm thiệt hại cho xã hội và cho chính người vi phạm, chính quyền địa phương phải ngăn chặn ngay từ đầu, cương quyết đình chỉ thi công phần xây dựng không phép, sai phép (gọi chung là trái phép). Nếu cho rằng chính quyền địa phương chậm phát hiện, không biết nên không kịp xử lý là chưa thuyết phục. Xây dựng công trình hay nhà ở ít nhất cũng phải tập kết máy móc, thiết bị, vật tư, cát, đá… rầm rộ, quản lý địa bàn sao có thể nói không thấy, không nghe, không biết được?

Núi Chín Khúc ở TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa bị băm nát để triển khai các dự án. Ảnh: KỲ NAM

Không cho tồn tại, hợp thức hóa

Người dân lâu nay vốn bức xúc với cung cách quản lý, điều hành tùy tiện ở một số địa phương và cơ quan, đơn vị nhà nước. Từ đó tạo ra phản ứng tiêu cực, mất niềm tin với không ít người thực thi công vụ.

Thiết nghĩ, công trình xây không phép, sai phép mà chỉ xử phạt hành chính và vẫn cho tồn tại và thì chẳng khác gì dùng tiền hợp thức hóa sai phạm. Nói cách khác, việc này khuyến khích những sai trái, vi phạm pháp luật. Đây là tiền lệ xấu trong đời sống xã hội, tiếp sức cho các sai phạm khác "noi theo", dẫn đến sắp tới hẳn sẽ có nhiều công trình xây sai phép, trái phép vẫn tồn tại.

Bất kỳ địa phương, cơ quan, đơn vị nào cũng đều phải tuân thủ kỷ cương, kỷ luật quản lý, điều hành đã được cụ thể hóa bằng quy trình, quy định pháp luật. Đây là điều kiện tiên quyết để nâng cao hiệu lực pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống, lan tỏa những điều tích cực, hạn chế bớt tiêu cực, tạo niềm tin vào lẽ phải, sự đồng thuận trong nhân dân. Vì vậy, với công trình vi phạm lớn hay nhỏ, bên cạnh việc xử lý nghiêm người có trách nhiệm, phải cưỡng chế tháo dỡ, tuyệt đối không cho tồn tại hay hợp thức hóa bằng hình thức khác. Có như vậy mới chấm dứt vi phạm xây dựng.