Bệnh Chikungunya bùng phát ở nhiều nước, TP HCM từng có ca bệnh

Ngày 10-8, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM (HCDC) cho biết đến thời điểm hiện tại, hệ thống giám sát dịch bệnh tại TP chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya.

Tuy nhiên, đây là bệnh đã từng lưu hành tại Việt Nam và có nguy cơ tái xuất hiện, nhất là trong bối cảnh khí hậu, môi trường thuận lợi cho muỗi phát triển.

Bí mật từ muỗi vằn có thể bạn chưa biết

Chikungunya là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Chikungunya gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus – cũng là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết Dengue và Zika. Bệnh lần đầu được phát hiện tại châu Phi vào năm 1952 và đã lan rộng ra hơn 110 quốc gia.

Khi bị muỗi mang mầm bệnh đốt, người nhiễm virus thường trải qua thời gian ủ bệnh từ 3 đến 7 ngày, sau đó xuất hiện các triệu chứng như: sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội (đặc biệt ở tay và chân), phát ban, nhức đầu, đau cơ, mệt mỏi.

Phần lớn các trường hợp mắc Chikungunya có thể tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần, tuy nhiên tình trạng đau khớp có thể kéo dài nhiều tháng. Bệnh hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc-xin phòng ngừa.

Bệnh đã từng lưu hành tại Việt Nam

Các nghiên cứu dịch tễ học trước đây đã chỉ ra rằng virus Chikungunya từng xuất hiện tại Việt Nam.

Một nghiên cứu do Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp với Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM thực hiện từ năm 2010 - 2014, cho thấy đã ghi nhận 4 ca dương tính với Chikungunya trong tổng số 8.105 bệnh nhân sốt cấp tính ở khu vực phía Nam.

Các kết quả giám sát huyết thanh học vào năm 2015 cũng ghi nhận tỉ lệ kháng thể kháng Chikungunya dao động từ 3,72% - 10% tại một số tỉnh, thành như TP HCM, An Giang, Đắk Lắk và Huế, cho thấy từng có sự lưu hành của virus, chủ yếu vào khoảng thập niên 1980.

Đặc biệt, một nghiên cứu lớn từ năm 2017 đến 2019 của Viện Pasteur TP HCM, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương và Đại học Nagasaki (Nhật Bản) thực hiện trên 1.063 mẫu tại 31 tỉnh, ghi nhận có tới 46,4% mẫu có kháng thể kháng virus Chikungunya và 27,7% mẫu dương tính PCR.

TP HCM duy trì giám sát, chưa phát hiện ca bệnh

Sau đợt bùng phát dịch do virus Zika năm 2016, TP HCM đã chủ động thiết lập hệ thống giám sát trọng điểm đối với các virus lây truyền qua muỗi như Dengue, Zika và Chikungunya. Cho đến nay, HCDC khẳng định chưa ghi nhận ca mắc Chikungunya tại TP HCM.

Từ tháng 5-2025, Viện Pasteur TP HCM triển khai hệ thống giám sát nâng cao tại một số tỉnh, thành cũ của phía Nam như TP HCM, Kiên Giang, Tây Ninh. Kết quả bước đầu vẫn chưa phát hiện ca bệnh Chikungunya hoặc Zika tại các địa phương này.

Tuy nhiên, theo ngành y tế, nguy cơ dịch Chikungunya quay trở lại TP HCM là hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là trong điều kiện thời tiết và môi trường thuận lợi cho muỗi phát triển mạnh như hiện nay.

Trước thực tế chưa có vắc-xin hay thuốc điều trị đặc hiệu, các biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay vẫn là tránh muỗi đốt và diệt lăng quăng, cũng là cách phòng bệnh sốt xuất huyết đang được ngành y tế tích cực tuyên truyền.

Ngành Y tế TP HCM khuyến cáo người dân: Ngủ mùng, mặc quần áo dài tay, dùng kem chống muỗi, đặc biệt là ban ngày; loại bỏ vật dụng chứa nước đọng như chai lọ, lu khạp, máng nước, lốp xe cũ…; thay nước bình hoa, chậu cảnh ít nhất mỗi tuần 1 lần, đậy kín các dụng cụ chứa nước. Bên cạnh đó, phối hợp với chính quyền, y tế địa phương trong các đợt chiến dịch diệt lăng quăng, phun hóa chất diệt muỗi.

Khi có các dấu hiệu sốt, đau khớp, phát ban…, đặc biệt sau khi đi từ vùng có dịch về, cần đến cơ sở y tế sớm để được khám và điều trị kịp thời.