Biết trước ý định của Nga, Ukraine vẫn “bó tay” tại Kharkiv?

Lực lượng Nga hôm 10-5 tấn công xuyên biên giới nhằm vào khu vực Kharkiv ở phía Đông Bắc Ukraine.

Mặc dù cuộc tấn công vào thành phố lớn thứ hai Ukraine được Moscow ngầm "ra tín hiệu", tình báo phương Tây và Ukraine cũng dự đoán trước nhưng Kiev vẫn "lực bất tòng tâm" trong việc ngăn bước tiến đối phương.

Sở dĩ nói Moscow đã ra tín hiệu trước bởi Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng 3 từng tiết lộ ý định tạo ra "vùng đệm" ở nơi đây. Một tháng sau đó, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cũng nhấn mạnh rằng Kharkiv có "vai trò quan trọng" tạo ra vùng đệm để bảo vệ khu vực biên giới Belgorod của Nga khỏi các cuộc pháo kích và xâm nhập lãnh thổ từ Ukraine. 

Tuyên bố được đưa ra sau khi Belgorod quay cuồng trước các vụ tấn công từ Kiev, trong đó có vụ đánh sập 2 nhà máy điện vào ngày 22-3.

Moscow cũng đồng thời xây dựng cánh quân phương Bắc mới, được Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, ước tính khoảng 30.000 người tại khu vực Belgorod của Nga.

Chính vì vậy, ý định nhằm vào Kharkov đã được phía Ukraine dự đoán trước, thậm chí 2 ngày trước khi lực lượng Nga tấn công, thống đốc khu vực này cho biết "đã phát hiện lực lượng lớn quân Nga".

Cơ quan tình báo Bộ Quốc phòng Anh cũng cảnh báo cho lãnh đạo Ukraine về việc quân Nga sẽ tấn công Kharkiv.

Bất chấp điều đó, rạng sáng ngày 10-5, khoảng 5.000 - 10.000 binh sĩ Nga đã vượt qua biên giới ở hai điểm then chốt vào Kharkiv. Trong vòng 5 ngày qua, lực lượng Nga đã giành hơn 250 km² tại Kharkiv.

Thiếu binh sĩ, đạn dược và hệ thống phòng không khiến Ukraine không thể ngăn chặn cũng như đẩy lùi các cuộc tiến công của lực lượng Nga trên chiến trường Kharkiv.

Trên thực tế, tuyến phòng thủ của Ukraine rất mỏng, thậm chí có nơi "không một bóng người". Một chỉ huy người Ukraine Denys Yaroslavsky cho biết tại Vovchansk, cách Kharkiv chưa đầy 65 km về phía Tây Bắc, "tuyến công sự và mìn đầu tiên không tồn tại", "không có lực lượng sẵn sàng chiến đấu" và "không được bố trí hợp lý".

Đến giữa tuần này, giao tranh đã lan tới Vovchansk và các làng phía Bắc Lyptsi, cách Kharkiv khoảng 32 km.

Khu vực Kharkiv từng tương đối yên tĩnh nay trở thành bước thụt lùi mới nhất của Ukraine trong năm 2024.

Để khắc phục tình trạng thiếu binh sĩ, giới chức Ukraine đã quyết định hạ độ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25.

Bước thụt lùi của Ukraine một phần do Washington tạm dừng cung cấp vũ khí trong 4 tháng, trước khi gói viện trợ trị giá 61 tỉ USD được Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng trước.

Ukraine cũng thiếu hụt đạn pháo và hệ thống phòng không để ngăn chặn tên lửa đạn đạo và bom lượn tầm xa từ phía Nga. Binh sĩ Ukraine từng thừa nhận Nga sử dụng lượng đạn pháo nhiều gấp 10 lần họ.

Phòng không Ukraine cũng thiếu hụt tới mức họ không thể bắn hạ máy bay không người lái (UAV) trinh sát Orlan-10 của Nga "thường xuyên bay qua cả Kharkiv và Zaporizhzhia".

Các nhà phân tích quân sự còn nhấn mạnh việc Ukraine không thể ngăn bước tiến của Nga bởi họ bị cấm sử dụng vũ khí Mỹ để tấn công các mục tiêu ở Nga. "Kết quả là lực lượng Nga có thể tập trung vượt biên giới trong điều kiện tương đối an toàn" – chuyên gia George Barros tại ISW nhận định.

Nhà phân tích này lập luận rằng khó khăn nhân lực đồng nghĩa với việc họ không có khả năng tạo ra các công sự kiểu Nga dọc theo toàn bộ biên giới phía Bắc.

Tướng Oleksandr Ykovets của Ukraine tiết lộ rằng sau cuộc tấn công của Nga vào Kharkiv, họ đã chuẩn bị công sự tốt hơn ở tuyến thứ hai, "cách tiền tuyến 15-17 km" và ở tuyến thứ ba cách tiền tuyến tới 35 km.

Chuyên gia còn nhận định việc Nga mở cuộc tấn công vào Kharkiv không phải giành lãnh thố mà nhiều khả năng nhằm "nghi binh" buộc Ukraine phải phân tán lực lượng phòng thủ, đặc biệt ở vùng Donbas.