Tảo mộ ông bà!

Có câu đố vui thế này: “Cái gì bán hổng ai mua, cái gì mua hổng ai bán, đợi đến mùa sửa soạn” và đáp án là ngôi mộ.

Tảo mộ ông bà là tục lệ mà dân gian thường gọi là “dẫy mã”, tựa như con người chỉnh sửa lại mái tóc, dọn lại ngôi nhà cho tươm tất trước khi chào năm cũ, đón năm mới. Cũng có nơi đợi đến tháng giêng mới vào “mùa” tảo mộ nhưng Bình Định quê tôi thường tập trung dọn dẹp mộ phần ông bà vào những ngày cận Tết. Bồng Sơn có hai nghĩa trang Thiết Đính Nam và Thiết Đính Bắc. Nơi “thành phố buồn” này, hằng năm có nhiều ngôi mộ mọc lên, người quá cố được đưa về đây an nghỉ…!

Tảo mộ ông bà trước Tết. Ảnh: K.Anh

Bố mẹ tôi qua đời đã lâu, hai “ông bà” được mai táng gần nhau. Nhà có mấy anh chị em, tuy nghèo nhưng cũng cùng nhau góp chút ít tiền mướn thợ xây mộ phần cho người thân được ấm cúng. Ngôi “mộ đôi” của đấng sinh thành tôi nằm trong khu nghĩa trang Thiết Đính Bắc, cách thị trấn Bồng Sơn chừng vài cây số.

Cứ vào mồng mười tháng Chạp hằng năm, gia đình tôi cùng bà con trong tộc họ gọi nhau ơi ới: “Đi dẫy mã ông bà nghen!”. Ngày đi dẫy mã trùng với ngày tổ chức Chạp mã, tức bày cỗ cúng giỗ ông bà, người thân đã khuất. Đây cũng là dịp anh em bà con thân thiết ở xa, ở gần hội tụ nhau trong một năm “tay bắt mặt mừng” để khỏi “bà con ngày càng xa…”.

Ngày trước, khi người thân qua đời, mai táng xong rồi người nhà thường nâng đắp mộ phần lên tựa hình chiếc nón hay tựa chiếc ghe bầu, công việc dẫy mã có phần mệt nhọc. Bởi qua bao tháng ngày mưa nắng, cây cỏ dại mọc um tùm bao phủ mộ phần, nên cần phải cầm rựa phát cho quang đãng, rồi dùng cuốc vun đắp mộ phần…cho đẹp.

Ngày nay, người đã khuất thường được người thân thuê thợ hồ xây mộ phần có lát gạch men đủ màu. Vì thế, cỏ dại, cây dại không có “đường sống”, công việc dẫy mã nhàn nhạ, phần lớn người thân xúm nhau lau chùi, chỉnh sửa lại mộ phần, lư hương cắm nhang, đèn dầu…Nếu mộ phần nào bị hư hỏng, bởi mấy nhóc chăn bò “ngứa tay” phá hỏng thì gọi thêm thợ hồ đến chỉnh sửa lại.

Cũng có nơi, người ta mướn đội quân đi tảo mộ thuê, bởi do bận bịu làm ăn, không có thời gian “đi dẫy mã” nên “người giàu có” mướn người ta đi làm giúp…Vì thế mà ý nghĩa và sự tôn trọng, tình cảm với người quá cố không được “mặn nồng” cho lắm. Thời đại…tân tiến mà!

Đầu năm mới tới, mồng một, mồng hai…người thân lại hướng về nghĩa trang cùng với những nén hương thơm thắp lên mộ phần cầu mong được “phù hộ” mạnh giỏi làm ăn. Rồi hẹn đến ngày tảo mộ ông bà, hẹn “Tết đến xuân về khắp mọi nơi-Hoa thơm quả ngọt mỉm môi cười”...!