Bộ GD-ĐT làm rõ cách quy đổi điểm xét tuyển

Phóng viên: Quy định về quy đổi điểm xét tuyển được rất nhiều thí sinh, phụ huynh quan tâm. Cơ sở nào khiến Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đưa ra quy định mới này, thưa ông?

- Thứ trưởng Bộ GD-ĐT HOÀNG MINH SƠN: Quy định này xuất phát từ những bất cập trong tuyển sinh các năm trước. Mọi năm, các trường chủ yếu xác định điểm chuẩn dựa vào chỉ tiêu. Song, việc phân bổ chỉ tiêu giữa các phương thức xét tuyển không có căn cứ khoa học rõ ràng.

Trước đây, điểm chuẩn trúng tuyển đại học (ĐH) thường được quyết định bởi chỉ tiêu xét tuyển chứ không dựa trên sự tương đương về năng lực. Trong khi đó, với thí sinh, điều họ quan tâm chỉ là điểm chuẩn ngành theo từng phương thức xét tuyển, chứ không phải quá trình các trường xác định điểm chuẩn như thế nào.

Có 2 cách xác định điểm chuẩn. Thứ nhất, dựa vào chỉ tiêu - nghĩa là trường dành bao nhiêu chỉ tiêu cho mỗi phương thức thì điểm chuẩn sẽ do số lượng thí sinh và chỉ tiêu quyết định. Thứ hai, dựa trên quy đổi tương đương - tức là xác định điểm chuẩn theo cách bảo đảm công bằng về năng lực giữa các thí sinh trúng tuyển từ những phương thức khác nhau. Rõ ràng, phương pháp thứ hai khoa học và công bằng hơn nhiều so với cách xác định điểm chuẩn dựa trên phân bổ chỉ tiêu.

Trên thực tế, cách xác định điểm chuẩn dựa trên chỉ tiêu xét tuyển của các trường hiện nay còn nhiều bất cập. Vấn đề đặt ra là nếu một trường tự ý điều chỉnh chỉ tiêu giữa các phương thức xét tuyển mà không có sự minh bạch, điều gì bảo đảm rằng việc này không bị lạm dụng? Điều này có thể tạo ra kẽ hở, dẫn đến nguy cơ tiêu cực trong tuyển sinh.

Đây là một kẽ hở, tiềm ẩn nguy cơ tiêu cực và không bảo đảm công bằng. Do đó, Bộ GD-ĐT buộc phải đưa ra quy định chặt chẽ, không để các trường tự quyết điểm chuẩn theo từng phương thức xét tuyển mà không có căn cứ khoa học rõ ràng.

Một số phương thức xét tuyển như chứng chỉ quốc tế (IELTS, SAT, ACT, A-Level) được cho là có sự khác biệt khá lớn đối với xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT. Bộ GD-ĐT có biện pháp gì để tránh tình trạng bất công khi một số phương thức tuyển sinh có lợi thế hơn phương thức khác?

- Đúng là có ý kiến phản biện cho rằng không thể quy đổi giữa các kỳ thi có bản chất đánh giá khác nhau. Ví dụ, kỳ thi đánh giá năng lực/đánh giá tư duy (ACT, SAT, ĐHQG Hà Nội, ĐHQG TP HCM, ĐH Bách khoa Hà Nội…) có mục tiêu khác với kỳ thi tốt nghiệp THPT. Kỳ thi tốt nghiệp THPT lại khác với kỳ thi năng khiếu.

Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT không đồng ý với quan điểm này. Nếu 2 phương thức đánh giá năng lực có sự khác biệt quá lớn thì không thể quy đổi theo cùng một tiêu chí. Tuy nhiên, nếu các phương thức xét tuyển đều được sử dụng để tuyển sinh vào cùng một ngành/chương trình đào tạo, thì chúng phải có chung một tiêu chí đánh giá năng lực cốt lõi. Đây là nguyên tắc để bảo đảm công bằng trong xét tuyển ĐH.

Quy định về quy đổi điểm tương đương tại quy chế chính thức đã có sự điều chỉnh so với dự thảo trước đó. Quy chế chính thức hiện nay được thiết kế đơn giản hơn nhưng vẫn bảo đảm nguyên tắc cốt lõi: nếu một ngành có nhiều phương thức xét tuyển, điểm chuẩn giữa các phương thức phải thể hiện sự tương đương về mức độ năng lực cốt lõi của thí sinh trúng tuyển.

Cụ thể, đối với những ngành hoặc chương trình đào tạo chỉ sử dụng phương thức tuyển sinh duy nhất thì các trường không cần thực hiện quy đổi. Tuy nhiên, nếu một ngành có từ 2 phương thức xét tuyển trở lên, các trường cần đặt ra câu hỏi: Vì sao điểm thi tốt nghiệp THPT lấy chuẩn trúng tuyển là 25/30, nhưng kỳ thi đánh giá năng lực lại lấy 120/150 điểm, trong khi học bạ là 24/30 điểm?

Khi một ngành có nhiều phương thức xét tuyển, việc quy đổi điểm trúng tuyển phải thể hiện được sự tương đương về năng lực của thí sinh. Đây chính là lý do Bộ GD-ĐT đưa ra yêu cầu về quy đổi điểm trúng tuyển giữa các phương thức xét tuyển.

Không ít ý kiến băn khoăn việc quy đổi điểm có thể ảnh hưởng đến quyền tự chủ tuyển sinh của các trường. Thứ trưởng nghĩ sao về điều này?

- Tự chủ không có nghĩa là tùy ý, mà phải bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch và có trách nhiệm giải trình. Mọi quyết định tuyển sinh đều phải tuân thủ quy định của Luật Giáo dục ĐH, trong đó nguyên tắc độ tin cậy và công bằng là tối quan trọng.

Các trường ĐH vẫn có quyền quyết định phương thức xét tuyển. Song, Bộ GD-ĐT sẽ hướng dẫn việc quy đổi điểm để bảo đảm rằng các phương thức xét tuyển trong cùng một ngành có sự tương đồng về đánh giá năng lực thí sinh.

Năm nay, chúng tôi không chỉ yêu cầu giải trình về phân bổ chỉ tiêu mà còn yêu cầu giải trình rõ ràng về điểm chuẩn trúng tuyển giữa các phương thức xét tuyển trong cùng một ngành. Ví dụ, tại sao điểm chuẩn tổ hợp A00 và A01 có sự chênh lệch? Tại sao phương thức xét tuyển theo học bạ có mức điểm trúng tuyển thấp hơn hay cao hơn phương thức thi THPT? Quy đổi điểm tương đương có bảo đảm đánh giá chính xác năng lực thí sinh không?

Tất cả những câu hỏi này phải được giải trình dựa trên căn cứ khoa học, chứ không thể dựa trên sự phân bổ chỉ tiêu theo ý chí chủ quan của từng trường.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng không thể áp dụng một công thức quy đổi điểm chung cho tất cả các ngành và tất cả các trường. Mỗi ngành đào tạo có tính đặc thù riêng, vì vậy Bộ GD-ĐT không áp đặt một công thức cứng nhắc.

Bộ GD-ĐT chỉ đưa ra một khung quy đổi điểm phổ biến, bao gồm các tiêu chí cơ bản như: Điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm học bạ, điểm kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy. Trên cơ sở này, các trường ĐH có thể điều chỉnh mức quy đổi phù hợp với đặc thù của từng ngành và từng trường.