Bộ TN-MT: Việc bổ cập nước sông Hồng chưa thể làm hồi sinh sông Tô Lịch

Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) vừa có ý kiến về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch.

Theo Bộ TN-MT, việc đầu tư xây dựng trạm bơm trực tiếp từ sông Hồng bằng hệ thống đường ống áp lực với lưu lượng 3-5m3/s (tương đương với khoảng 260.000-432.000 m3/ngày) và 3 đập dâng để bổ cập dòng chảy trên sông Tô Lịch với vận tốc trung bình 0,075m/s, duy trì mực nước trên sông và cột nước tràn qua các đập là hết sức cần thiết, cấp bách.

Tuy nhiên, với phương án đầu tư như đề xuất của UBND TP Hà Nội thì mới chỉ bổ cập bằng lượng nước thải được thu gom đưa về hệ thống xử lý nước thải tập trung, chưa giải quyết được vấn đề phục hồi dòng chảy, làm sống lại dòng sông Tô Lịch, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy.

Trường hợp Thủ tướng Chính phủ thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng theo phương án này, Bộ TN-MT cho rằng cần rà soát bổ sung một số nội dung.

Trong đó, bổ sung đánh giá đến nguy cơ gây sạt lở, bồi lắng khu vực sông Hồng khu vực cửa lấy nước của trạm bơm đầu mối đảm bảo công trình ổn định lâu dài và lấy nước liên tục trong điều kiện mực nước sông Hồng ngày càng hạ thấp.

Bộ TN-MT phân tích, với việc lấy nước trực tiếp từ sông Hồng (đặc thù nguồn nước sông Hồng hàm lượng phù sa lớn) không có giải pháp xử lý sơ bộ trước khi bổ cập, nên cần xem xét bổ sung nghiên cứu việc ô nhiễm thứ cấp đến sông Tô Lịch, cũng như các giải pháp xử lý việc lắng đọng phù sa và rác thải tại 3 đập dâng trên sông trong quá trình vận hành. Cần xem xét, bổ sung giải pháp sơ lắng nước sông Hồng trước khi bổ cập vào sông Tô Lịch.

Ngoài ra, việc dẫn nước từ sông Hồng về sông Tô Lịch bằng đường ống áp lực D1200 mm dọc theo đường Võ Chí Công với chiều dài khoảng 5,5 km cũng cần phải nghiên cứu, có các giải pháp cụ thể để giải quyết các rủi ro như phá hỏng các công trình ngầm trong quá trình thi công; vỡ, tắc đường ống trong quá trình vận hành.

Ngoài ra, công trình thuộc trường hợp phải có giấy phép khai thác nước mặt theo quy định. Vì vậy, Bộ TN-MT đề nghị trước khi thực hiện xây dựng công trình lấy nước, đề nghị lập hồ sơ đề nghị cấp phép trình cấp thẩm quyền xem xét cấp phép.

Bộ TN-MT cũng đánh giá phương án của Hà Nội đề xuất là cần thiết và cấp bách hiện nay. Tuy nhiên, đây mới chỉ là giải pháp tình thế, trước mắt, chưa giải quyết một cách tổng thể, dài hạn để phục hồi dòng sông, tạo cảnh quan ven sông (duy trì dòng chảy liên tục trên sông, trong khi hiện tại vào mùa khô về cơ bản sông Tô Lịch có chức năng như là kênh thoát nước thải).

Theo Bộ TN-MT, Viện khoa học thủy lợi Việt Nam (Phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia về động lực học sông biển) đang nghiên cứu phương án phục hồi, kết nối sông Tô Lịch, hồ Tây và sông Hồng thông qua hệ thống trạm bơm và kênh dẫn không áp lực.

Theo đó, phương án đề xuất phục hồi sông Tô Lịch cũng bằng cách bổ cập nước từ sông Hồng để tạo dòng chảy, cảnh quan và giao thông thủy nội địa quy mô cấp V.

Bộ TN-MT cho rằng phương án này cùng khoảng tổng mức đầu tư, vận hành và thời gian thi công (như phương án đề xuất của Hà Nội) nhưng lượng nước bổ cập có thể tối đa là 18m3/s (tương đương khoảng hơn 1,5 triệu m3/ngày), với vận tốc trung bình 0,3m/s duy trì mực nước trên sông từ trên 3,3 m đến trên 3,8 m. 

Phương án này có thể đáp ứng mục tiêu phục hồi nguồn nước, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy và đảm bảo phù hợp với các quy định.

Với phương án này, Bộ TN-MT cho biết vị trí lấy nước tại khu vực thượng lưu bãi đá sông Hồng, cách cầu Nhật Tân khoảng 1,5 km với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 496 tỉ đồng; kinh phí vận hành hàng năm khoảng 25 tỉ đồng.