Bóng đá Việt Nam: Chọn huấn luyện viên mới theo tiêu chí nào?

Có thể nói đây là lựa chọn chiến thuật có độ khó thấp, phù hợp với các đội bóng chấp nhận đá cửa dưới và cũng phù hợp với cầu thủ Việt Nam khi đó.

"Đập đi làm lại"

Kết quả đã chứng minh là với lối chơi phòng ngự chắc như bê -tông, đội tuyển Việt Nam (ĐTVN) trở thành đội bóng rất khó bị đánh bại dưới thời HLV Park Hang-seo với những thành công từ đội trẻ đến đội tuyển quốc gia khi là á quân giải U23 châu Á 2018, vào bán kết Asian Games 2018, tứ kết Asian Cup 2019, vào vòng 3 World Cup 2022 và thống trị các giải đấu ở khu vực.

Từ những thành công đó, VFF đặt mục tiêu ĐTVN có mặt tại World Cup 2026 khi giải đấu mở rộng số đội tham dự. Sau khi HLV Park Hang-seo chia tay ĐTVN, lãnh đạo VFF, chính xác là lãnh đạo phụ trách chuyên môn đã chọn ông Philippe Troussier với triết lý bóng đá trái ngược 180 độ với ông Park Hang-seo.

HLV Troussier là người theo đuổi bóng đá kiểm soát và đã thành công trong việc xây dựng nền móng của bóng đá Nhật cách đây hơn 20 năm. Do vậy, HLV Troussier không phải là người kế thừa và phát triển đội tuyển trên nền móng của Park Hang-seo mà là người "đập đi làm lại".

Điều này lý giải vì sao ông lựa chọn đội hình nhiều cầu thủ trẻ, những người đã thấm triết lý bóng đá của ông trong quá trình huấn luyện đội U19 hay ít ra cũng chưa thấm quá nhiều triết lý bóng đá của người tiền nhiệm.

Nói một cách đơn giản và dễ hiểu, HLV Park Hang-seo có phong cách gần như Jose Mourinho còn HLV Troussier thích triết lý chơi bóng của Pep Guardiola. Giả sử như Guardiola có về dẫn dắt Inter Milan năm 2011 sau khi Inter Milan có cú ăn 3 ngoạn mục mùa bóng 2010, thì ông cũng không thể dùng cầu thủ thời Mourinho để khiến Inter chơi như Barcelona vì triết lý bóng đá 2 người rất khác nhau.

Thực tế HLV Guardiola trước khi xây dựng Manchester City thành công đã phải trải qua một mùa trắng tay (2016-2017) và Guardiola phải thay máu gần hết lực lượng khi bỏ đi những hảo thủ mà ông không dùng được của người tiền nhiệm. Vấn đề là lãnh đạo Manchester City cho Guardiola thời gian và cả rất nhiều tiền bạc để xây dựng được một đội bóng thành công như hiện nay.

Với ĐTVN, việc ban chuyên môn của VFF từ bỏ triết lý Park Hang-seo và chuyển sang triết lý của Troussier cũng giống như nâng độ khó trong việc tiếp cận chiến thuật dành cho các cầu thủ. Chơi phòng ngự - phản công có độ khó thấp nên phù hợp với tư duy chiến thuật cũng như kỹ thuật của cầu thủ Việt.

Trong khi đó, chơi kiểm soát bóng có độ khó rất cao đòi hỏi không chỉ tư duy chiến thuật, kỹ thuật mà cả thể lực. Nhưng một khi đã xây dựng thành công triết lý này thì nó sẽ mang lại thành công bền vững, giúp BĐVN thực sự bước lên tầm cao mới để có thể chơi bóng sòng phẳng, cạnh tranh trước những đối thủ hạng khá ở châu Á như Iraq, Jordan hay Oman.

Phá sản một triết lý không thực tế

HLV Troussier quả thực chịu rất nhiều áp lực khi muốn áp dụng tư duy, triết lý của ông lên những cầu thủ trẻ (dễ uốn nắn hơn các cựu binh đã định hình lối chơi). Trong quá trình làm việc với tư cách HLV đội trẻ và đội tuyển quốc gia, ông Troussier đã triệu tập rất nhiều cầu thủ để tìm những người phù hợp với ông. Nhưng có lẽ HLV Troussier đã không thể chọn ra được những người ưng ý nhất và chấp nhận dùng những cầu thủ trẻ, những cầu thủ dự bị ở V-League, thậm chí đang chơi ở giải hạng nhất.

Với những cầu thủ này, tuyển Việt Nam mang màu sắc Troussier chơi cũng không phải là quá tệ. Chúng ta có thể kể ra những trận mà đội U22 Việt Nam đã đá trên chân, kiểm soát trận đấu trước Thái Lan. Ngay cả trận thua 2-4 trước Nhật tại Asian Cup 2023 vào tháng 1-2024 với những thông số kỹ thuật tốt cũng là điểm sáng cho hy vọng vào lối chơi kiểm soát.

Tuy nhiên, điểm sáng lại quá ít trong bầu trời đêm. Các cầu thủ trẻ có quá ít kinh nghiệm và bản lĩnh. Điều đó thể hiện qua tâm lý yếu và hay mắc những sai sót cá nhân dẫn đến những trận thua không đáng có trước Indonesia tại SEA Games (hơn người Indonesia); thua tại Asian Cup (phạm lỗi rất thô trong vòng cấm); thua tại vòng loại World Cup (hậu vệ sai sót, thua nhiều từ tình huống cố định) hay những bàn thua trong phút cuối ở 2 lần gặp Iraq. Chính các trận thua vì non nớt này đã chôn vùi hy vọng về một triết lý Troussier ở ĐTVN.

Có thể thấy cầu thủ Việt Nam, nền móng BĐVN vào thời điểm này chưa thể đáp ứng theo chiến thuật có độ khó cao và VFF đạt thỏa thuận để kết thúc hợp đồng sớm với ông Troussier là điều tất yếu, hợp lý. Thế nhưng, ĐTVN thất bại tại vòng loại World Cup 2026 do áp dụng độ khó của ông Troussier quá cao so với mặt bằng của BĐVN, rõ ràng những ai ở VFF đã chọn ông Troussier rồi đồng hành với độ khó quá cao, không thực tế này suốt hơn một năm qua cũng phải chịu trách nhiệm liên đới. Tại sao?

Chọn triết lý Troussier không sai nhưng đáng ra ban chuyên môn VFF trước khi chọn HLV Troussier cần cân nhắc xem chất lượng, trình độ của các cầu thủ BĐVN có thể kham nổi độ khó này không. Nếu chưa đủ thì cần có giải pháp phù hợp, một giai đoạn chuyển tiếp để cả thầy và trò đều không bị sốc với nhau như thời gian qua.

Do vậy, VFF không chỉ chịu trách nhiệm liên đới mà còn phải nghiêm khắc đúc rút kinh nghiệm từ bài học này để tìm HLV phù hợp cho ĐTVN thời kỳ hậu Troussier!