Cần cơ chế đặc thù cho Phú Quốc bứt phá

Ngày 31-3, UBND tỉnh Kiên Giang tổ chức hội nghị tổng kết Quyết định 178/2004/QĐ-TTg về phát triển tổng thể đảo Phú Quốc đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020.

Năm 2004, khi nền kinh tế của "đảo ngọc" Phú Quốc còn dựa vào nông nghiệp và đánh bắt hải sản là chính, Quyết định 178 của Thủ tướng được ban hành đã mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử phát triển của Phú Quốc.

Mục tiêu của Quyết định này nhằm biến Phú Quốc thành trung tâm du lịch sinh thái biển tầm cỡ khu vực và quốc tế.

Kể từ đó, Phú Quốc đã chứng kiến sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng. Hệ thống giao thông được nâng cấp hoàn thiện, bao gồm đường bộ, cảng biển và sân bay quốc tế...

Sự phát triển hạ tầng chiến lược đã tạo điều kiện thuận lợi cho ngành du lịch Phú Quốc bùng nổ. Các tập đoàn lớn đầu tư vào xây dựng các khu du lịch, nghỉ dưỡng cao cấp, thu hút du khách trong và ngoài nước. Số lượng du khách đến Phú Quốc tăng trưởng mạnh mẽ, đa dạng hóa thị trường du lịch…

Sau gần 20 năm thực hiện đề án, từ một huyện đảo chỉ có cảnh đẹp hoang sơ và dân cư thưa thớt, Phú Quốc vươn lên đô thị loại II và là thành phố đảo trực thuộc tỉnh đầu tiên trong nước.

Hiện tỉnh Kiên Giang và TP Phú Quốc tập trung mọi nguồn lực để đáp ứng các điều kiện tiêu chuẩn nâng cấp lên đô thị loại I trước năm 2025. Cùng với mục đưa Phú Quốc là trở thành điểm đến du lịch đẳng cấp quốc tế, sánh ngang với các khu du lịch nổi tiếng trong khu vực và trên thế giới. Góp phần vào sự phát triển chung của cả nước.

Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang - ông Đỗ Thanh Bình - khẳng định "công thức" mang đến sự phát triển của Phú Quốc trong gần 20 năm qua là sự kết hợp của các yếu tố: Tầm nhìn, chủ trương, quy hoạch, hạ tầng khung và cơ chế chính sách đột phá, nhà đầu tư chiến lược, sự đồng thuận của nhân dân, phân cấp, phân quyền.

Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng Phú Quốc cần phải có cơ chế như đặc khu mới phát triển xứng tầm với tiềm năng hiện có.

"Đặc khu không phải là dành nhiều ưu đãi đặc biệt, mà là cơ chế thông thoáng, tiến tới cấu trúc thể chế hoàn chỉnh. Chúng ta luôn nhìn sang Singapore để so sánh và muốn Phú Quốc phải phát triển như họ. Nhưng ta chỉ là đơn vị hành chính tương đương cấp huyện, còn họ là quốc đảo.

Phú Quốc có đủ điều kiện và lợi thế để đi sau về trước, vẫn có thể vượt qua Singapore nhưng cần phải có thể chế vượt trội, phải là đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt…" - tiến sĩ Thiên nêu ý kiến.

Cùng nội dung này, tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - cũng đề nghị nghiên cứu để Phú Quốc có quy chế đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt đã được quy định trong Hiến pháp; phân cấp, phân quyền theo mô thức bổ trợ (subsidiary): Tất cả các thẩm quyền mà Phú Quốc có thể đảm nhiệm thì giao hết cho Phú Quốc, chỉ những thẩm quyền Phú Quốc không thể đảm nhiệm mới giao lên cấp trên.

Đại diện cho các doanh nghiệp tại Phú Quốc, bà Lê Thị Hải Châu - Tổng thư ký Hội Đầu tư và Phát triển du lịch Phú Quốc - cũng kiến nghị Chính phủ có cơ chế đặc biệt dành cho Phú Quốc.

"Để có cơ chế cho Phú Quốc phát triển, Chính phủ nên phân cấp phân quyền cho Phú Quốc trên cơ sở xây dựng một đề án cơ chế chính sách đặc thù nào đó.

Có được cơ chế này thì Phú Quốc mới thoát ra khỏi cái áo khoát mà địa phương đang mặc của một chính quyền đô thị cấp huyện. Với cơ chế như bây giờ thì Phú Quốc cũng như các đơn vị hành chính cấp huyện khác mà thôi" - bà Châu chia sẻ.

Trước quan điểm của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng trước nhất là cần thống nhất xây dựng một đề án thí điểm chính quyền đô thị đầu tiên tại Phú Quốc.

"Từ thí điểm sẽ có rất nhiều nội dung cụ thể, nội hàm một cách rất rõ để chúng ta thực hiện được tất cả những yêu cầu đối với một chính quyền đô thị. Chúng tôi sẽ phối hợp với tỉnh Kiên Giang và các bộ, ngành có liên quan xây dựng một đề án tổng thể về cơ chế, chính sách đặc thù cho Phú Quốc gắn với thí điểm mô hình chính quyền đô thị.

Khi đủ các yếu tố hội tụ, tôi nghĩ chúng ta có thể tính đến một đơn vị hành chính đô thị trực thuộc trung ương sau này…" - Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nói.

Phát biểu chỉ đạo kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đúc rút "6 điểm hơn" sau 20 năm phát triển Phú Quốc: Tiềm lực được tăng cường hơn; hạ tầng chiến lược đồng bộ hơn; sự quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ của Đảng, Nhà nước, nhân dân và bạn bè quốc tế nhiều hơn; uy tín, vai trò, vị thế của Phú Quốc tăng lên; đóng góp cho GDP, thu ngân sách, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân cao hơn; thời cơ, thuận lợi nhiều hơn dù khó khăn, thách thức cũng không ít hơn...

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ rõ những hạn chế, bất cập, khó khăn, thách thức đối với Phú Quốc, như: Đang phát triển nóng; thiếu nước sạch; chưa có nhà máy, trung tâm xử lý rác thải phù hợp quy mô dân số; hạ tầng chuyển đổi số còn nhiều khó khăn.

"Phú Quốc có tiềm năng lớn nhưng cơ chế, chính sách còn hạn hẹp. Môi trường và nguồn nhân lực còn nhiều thách thức. Yêu cầu, điều kiện, sự phát triển càng ngày càng cao hơn nhưng nguồn lực, cơ chế huy động nguồn lực chưa được như mong muốn, chưa ngang tầm sự phát triển. Bên cạnh đó là những bất cập liên quan quản lý đất đai, đời sống một bộ phận người dân còn gặp khó khăn..." - Thủ tướng Phạm Minh Chính trăn trở.