Đầu tư chất xám

Đó là phút nói thật của một cán bộ tổ chức cấp vĩ mô. Các nhà tài trợ quốc tế cũng cho rằng thiếu nguồn nhân lực cao, hạn chế về thể chế và hạ tầng là 3 nút thắt đang làm hạn chế sự tăng trưởng của VN trong quá trình hội nhập.

Theo một tài liệu vừa được công bố tại một hội thảo, hiện lực lượng lao động của VN có trình độ từ đại học trở lên chỉ chiếm 4,5%. Số doanh nhân có bằng cấp của VN chiếm tỉ lệ rất thấp; trong khi ở các nước, 90% doanh nhân có bằng cấp chuyên môn lẫn kiến thức quản lý. “Không thể kinh doanh bền vững nếu thiếu nền tảng tri thức. Chưa kể nhiều trường hợp còn gây hại cho xã hội. Vì vậy, cần đặt tiêu chí thế nào là doanh nhân”. GS Đào Nguyên Cát, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật VN, nói.

Sự thiếu hụt chất xám trong đội ngũ quản lý doanh nghiệp (DN) càng thể hiện rõ ở khu vực dân doanh. Theo điều tra của Cục Phát triển DN nhỏ và vừa, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, hiện có tới 45,5% số chủ DN (trong đó có đến 75,4% số chủ DN tư nhân) có trình độ học vấn dưới THPT! Số chủ DN vừa và nhỏ có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ theo đúng tiêu chuẩn chỉ “đếm trên đầu ngón tay” với 3,7%. Nhiều chủ DN đang ở trình độ kinh doanh rất sơ khai, chỉ quan tâm đến hình thức mà chưa chú trọng đến yếu tố chất lượng và những tiêu chí cơ bản cho sự nâng chất hoạt động. Chuyện kể của chuyên gia kinh tế cao cấp Lê Đăng Doanh là một thí dụ: Một cơ sở mát-xa chân ở Hà Nội, sau một thời gian, bỗng chốc trở thành... tập đoàn mát-xa chân Kim Túc. Một công ty thiết bị điện quy mô nhỏ mà ông tư vấn, chỉ vài tháng sau, cũng lên đời thành... Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiết bị điện ABC! Tên thì kêu, nhưng “ruột”- người quản lý, vốn, thực lực thì vẫn là tầm DN nhỏ. Hiện trạng này càng đáng báo động khi số DN ra đời đang phát triển theo cấp số nhân. Hiện VN đã có gần 300.000 DN. Riêng khu vực DN tư nhân của VN mỗi năm tăng 22% về số lượng. Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2010, VN có 500.000 DN. Nhưng việc đào tạo đội ngũ quản lý DN vẫn chậm chân, chưa theo kịp nhu cầu phát triển.

Vào thương trường, trước những đối thủ mạnh và hiểu biết, hành trang của doanh nhân trước hết là kiến thức và tính chuyên nghiệp. Không ai sinh ra đã là CEO. CEO VN là sản phẩm của một quá trình vừa học vừa làm. Và Nhà nước cần tiếp sức cho sự bổ sung chất xám đó. Thực tế đó cho thấy, thiếu trí thức sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cung cách làm ăn, chiến lược kinh doanh, trình độ tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của mỗi DN. Vì vậy đầu tư chất xám được xem là cách đầu tư rẻ nhất, thông minh nhất.