Hiệu ứng domino

Như trò chơi domino, chỉ cần một quân cờ bị ngã, là kéo theo sự sụp đổ dây chuyền vào cả chuỗi”. Ý ông muốn đề cập ở đây chính là hiệu ứng của việc tăng giá xăng dầu khiến hàng loạt mặt hàng tăng giá và vẫn chưa chịu dừng, dù đã ở mức cao, kể cả những mặt hàng không liên quan gì đến xăng dầu. Thủ tướng Phan Văn Khải, tại cuộc họp giao ban ngành công nghiệp các tỉnh phía Nam vừa qua cũng cho rằng việc giá xăng dầu đang ở mức cao và đang diễn biến phức tạp, đã “có ảnh hưởng rất xấu”; và nhấn mạnh việc Chính phủ tăng giá bán xăng dầu cũng là tình thế “buộc phải”. Thủ tướng cũng nhìn nhận nguyên nhân giá cả thế giới tăng đã làm chi phí đầu vào tăng, tạo ra sự kém cạnh tranh của sản phẩm VN trên thương trường.

Hiệu ứng domino này cũng đang tác động đến lĩnh vực tài chính tiền tệ. Trước áp lực lạm phát, để thu hút nguồn vốn, hiện các ngân hàng đang đồng loạt tăng lãi suất tiền gửi cả với USD và VNĐ. Có những kỳ hạn mức tăng gần 1%/năm. Và dù chưa ngân hàng nào công bố tăng lãi suất cho vay, nhưng với việc tăng lãi suất tiền gửi, đèn xanh tăng lãi suất đầu ra coi như đã bật, vấn đề chỉ còn là thời gian. Và như vậy, doanh nghiệp (DN) sẽ phải gánh chịu thêm một khoản chi phí không nhỏ, vì hiện 90% DN đang phải vay vốn ngân hàng. Nhìn quanh, các ngân hàng trung ương Indonesia, Thái Lan cũng đã phải tăng lãi suất để kìm giữ lạm phát. Bộ Tài chính Singapore cũng đang xem xét việc tăng giá trị đồng nội tệ trước áp lực thị trường...

Đối phó với hiệu ứng domino, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng hãy để thị trường quyết định giá cả. Nhà nước chỉ nên can thiệp bằng cơ chế, chính sách thuế, không nên can thiệp bằng mệnh lệnh, chỉ thị. Chẳng hạn, Bộ Công nghiệp kiến nghị miễn thuế nhập khẩu các loại vật tư thiết bị trong nước chưa sản xuất được; giảm các thuế nguyên liệu nhập khẩu (như cao su tổng hợp, than đen, lõi que hàn, điện cực, lá cách, vải mành ni-lông làm lốp ô tô...) từ 5% xuống 0%-1%. Cũng theo Bộ Công nghiệp, chủ trương kìm giá đối với một số mặt hàng như thép, xi măng, than, điều chỉnh giá điện... đã gây cho DN tâm lý e ngại, chờ đợi, sản xuất cầm chừng để tránh lỗ. Trong khi thực tế giá vẫn không thể kìm giữ được. Mặt khác, Nhà nước không nên can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN.

Theo một chuyên gia kinh tế, trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước chỉ làm khoảng 3.000 chức năng, nhưng bộ máy của ta hiện đang phải làm khoảng 30.000 chức năng! Vì vậy, trong 8 giải pháp chủ yếu để phát triển sản xuất công nghiệp được Chính phủ đưa ra, giải pháp đầu tiên là rà soát, loại bỏ ngay các văn bản quản lý không phù hợp - các văn bản mà theo Thủ tướng,chỉ xuất phát từ yêu cầu của người quản lý mà không không chú ý đến lợi ích của người được quản lý, đó là số đông người dân và DN. Thủ tướng cũng lưu ý một tình hình “rất không bình thường” là nhiều bộ, ngành, địa phương khi ra văn bản chỉ chú ý tạo thuận lợi cho mình, đẩy khó khăn cho người khác!