“Trong nhà chưa tỏ, ngoài ngõ đã tường”

Nếu Bộ Giao thông Vận tải ngay trước khi ban hành quyết định trên tổ chức lấy ý kiến của các đối tượng sẽ được điều chỉnh bởi văn bản luật theo đúng quy định của Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, thì đã có nhiều DN vận tải không bị phạt, mà bộ cũng không cần phải ra thêm một văn bản sửa sai.

Đáng tiếc là việc lấy ý kiến như thế vẫn chưa trở thành một thói quen của nhiều cơ quan Nhà nước để giúp các DN chủ động hơn trong làm ăn.

Vòng đàm phán thứ tám về việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vừa kết thúc, nhưng nhiều DN nhận xét những thông tin ít ỏi có được đều qua báo chí chứ không phải từ các cơ quan Nhà nước.

Các thành viên đoàn đàm phán có thể có lý khi nói rằng việc đàm phán đang được tiến hành, các bên thậm chí phải ''giữ miếng'' để không bị hớ khi đàm phán. Thậm chí các thành viên trong đoàn còn cho rằng nhiều thông tin về vòng đàm phán này là những thông tin nội bộ, còn phải xin ý kiến chỉ đạo và chưa thể công bố trên báo chí.

Do vậy, những câu hỏi mà nhiều DN đặt ra như mức thuế nhập khẩu bình quân vừa chào giảm còn 18% so với bản chào cũ là 22% sẽ ảnh hướng đến những ngành hàng cụ thể nào? Ngành nào sẽ phải mở cửa thị trường cạnh tranh bình đẳng khi gia nhập WTO? Lộ trình xóa bỏ phân biệt đối xử ra sao... đều chưa được các nhà đàm phán thông báo với các DN hoặc chí ít thông tin sơ khởi để chuẩn bị bước vào sân chơi mới cũng không có sẵn. DN trong nước, những người chịu tác động của hội nhập và thường được nhắc nhở phải chuẩn bị ''nâng cao sức cạnh tranh”, hầu như không biết gì về những cam kết tại vòng đàm phán.

Cách làm tại nhiều nước là mỗi khi đưa ra những cam kết với các đối tác nước ngoài liên quan đến lợi ích của ngành hàng nào đấy, chính phủ các nước ấy đều có những “thỏa hiệp” với hiệp hội ngành hàng để tìm được tiếng nói chung, đồng thời để các DN thành viên chủ động hơn khi thực hiện những cam kết đó.

Nội địa hóa là cụm từ đã từng được coi là mục tiêu của ngành cơ khí, thậm chí nhiều dự án cơ khí hiện nay vẫn đang được xây dựng trên các tiêu chí này. Nếu tất cá các DN biết được rằng các quy đinh ưu đãi về nội địa hóa và những biện pháp tài chính nhằm hỗ trợ nó, sẽ không còn hiệu lực khi Việt Nam vào WTO, có lẽ DN đã có sự lựa chọn khác để không đầu tư nhằm nâng cao tỉ lệ nội địa hóa và coi đó như một minh chứng cho sự đầu tư đúng hướng, hiệu quả nữa.

Trong khi đó, chỉ cần nhấp chuột vào địa chỉ www.wto.org trên Internet là các thông tin về vòng đàm phán thứ tám vừa rồi được WTO cung cấp đầy đủ bằng tiếng Anh. Những tiến bộ đã đạt được là gì?... Việt Nam có vào được WTO vào đầu năm 2005 không? Những tiến bộ về thuế tại vòng đàm phán này so với trước là gì? Nói chung là những thông tin mà một số thành viên đoàn đàm phán Việt Nam cho là chưa đến lúc công bố, thì đã được WTO thông báo cho toàn thế giới biết từ ngày 15-6. Đây cũng không phải là cách làm của WTO với riêng Việt Nam. Vài năm trước đây, tại thời điểm Việt Nam vừa ký Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ, trong khi nhiều DN Việt Nam còn chưa hiểu Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ là gì thì những DN nước ngoài quan tâm đến Việt Nam đã có thể tải xuống từ mạng Internet bản chính thức phục vụ cho những toan tính trong tương lai.

Theo lời khẳng định của Chủ tịch Ban Công tác Seung Ho người Hàn Quốc được WTO trích dẫn thì tiến độ đàm phán hiện phụ thuộc vào những cam kết và thực hiện các cam kết đó của Chính phủ Việt Nam. Chỉ có điều, trong khi các DN trong nhà chưa tỏ tường về một luật chơi mới sắp được áp dụng, thì các DN nước ngoài đã thông từ lâu, chỉ còn chờ khi ký kết là bắt tay thực hiện.