Chàng trai H'Mông với "Rừng và Em"

Hơn một triệu cây xanh được trồng, hàng trăm học sinh được hướng nghiệp, hơn 10.000 cuốn sách góp vào 15 thư viện trường học suốt 7 năm qua ở các tỉnh miền Bắc - đó là thành quả của Hệ sinh thái "Rừng và Em" do chàng trai người H'Mông Sùng A Cải khởi xướng và bền bỉ thực hiện.

Hành trình đi tìm con chữ

Sinh ra trong một gia đình nghèo khó với 6 anh chị em, Sùng A Cải lớn lên trong nỗi nhọc nhằn của cuộc sống ở vùng núi phía Bắc. Bố đau ốm triền miên, mọi gánh nặng đè lên đôi vai gầy của mẹ. Giữa bao thiếu thốn, Cải là người duy nhất trong nhà có cơ hội học hết cấp 3.

Thời trung học, A Cải phải rời nhà gần 300 km lên học tại Trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc (tỉnh Thái Nguyên) và chỉ về thăm gia đình vào dịp hè và Tết. Mỗi lần Cải về, mẹ lại phải vay mượn để có tiền cho con làm lộ phí trở lại trường học và sinh hoạt. Nhìn mẹ vất vả, Cải từng muốn bỏ học nhưng được sự động viên, hỗ trợ kịp thời của các thầy cô, Cải quyết tâm tiếp tục con đường chinh phục con chữ, nuôi hy vọng có tương lai tốt đẹp hơn.

Trong các kỳ thi học sinh giỏi môn địa lý cấp tỉnh, Cải đã đoạt giải khuyến khích năm lớp 9, 3 năm liên tiếp giành giải nhì khối lớp 10 đến lớp 12. Đặc biệt, năm cuối cấp, Cải xuất sắc đoạt giải ba học sinh giỏi quốc gia môn Địa lý và được tuyển thẳng vào Khoa Địa lý, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Đây là bước đệm quan trọng để Cải bay xa.

"Mình mong sau khi tốt nghiệp có thể tình nguyện dạy học ở vùng sâu, vùng xa, nơi những đứa trẻ vẫn chật vật tìm đến con chữ. Mình cũng ước mơ lập một quỹ học bổng, để các em không phải bỏ dở ước mơ chỉ vì nghèo khó như bao lần mình suýt phải từ bỏ" - A Cải bộc bạch.

Trái tim cống hiến với hàng loạt chương trình bền vững

Năm 2017, cầm trên tay tấm bằng cử nhân sư phạm Địa lý chất lượng cao, Sùng A Cải không chọn cho mình một công việc ổn định mà quyết tâm theo đuổi những hoài bão đóng góp cho cộng đồng mà anh từng ấp ủ.

Cải khởi động dự án "Ước mơ triệu cây xanh" với sứ mệnh phủ xanh đất trống, giảm xói mòn, tạo sinh kế bền vững và hướng tới xây dựng những "làng hạnh phúc" sống hài hòa với thiên nhiên. Từ đó, Cải tiếp tục lập nhiều dự án ý nghĩa khác như "Tri thức bản em", "Sách về bản", "Ươm mầm", "Nông trại quê em"…

Gắn bó với rừng, Cải thấu hiểu những giá trị của rừng với môi trường sống. Anh Cải trải lòng: "Năm 2006, mình học lớp 6, một trận lũ quét đã cướp đi gần như tất cả những gì gia đình mình có. Hình ảnh những mảnh ruộng chìm trong nước, nhà cửa tan hoang khiến mình xót xa. Trận lũ năm đó khiến gia đình mình và nhiều gia đình khác trong bản rơi vào tình trạng thiếu ăn trầm trọng, nhà nhà đi vay mượn khắp nơi. Bố mình cũng quyết định bán con chó duy nhất trong gia đình để có tiền mua gạo. Gia đình mình mất 2 năm mới khắc phục được những mảnh ruộng để tiếp tục canh tác".

Từ những trải nghiệm thực tế, Cải nhận ra rằng trồng rừng không chỉ bảo vệ môi trường mà còn giúp giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Anh chọn trồng các loại cây như lim xanh, lát hoa, chò chỉ, re gừng, chẩu, quế và cây dược liệu trồng xen nhau tạo nên một hệ sinh thái đa tầng để tán, giúp người dân vùng cao có nguồn thu nhập ổn định gắn bó lâu dài với rừng.

Cải tin rằng khi kinh tế ổn định, người dân sẽ có điều kiện lo cho con cái có cái ăn, cái mặc, yên tâm học hành và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Đó không chỉ là cải thiện cuộc sống, mà còn là nền tảng để thế hệ sau vươn xa, không bị trói buộc bởi nghèo khó và gìn giữ những cánh rừng.

Nhờ sự nỗ lực không ngừng của A Cải cùng sự chung tay của cộng đồng, dự án "Ước mơ triệu cây xanh" đã trồng được hơn một triệu cây trên khắp các tỉnh miền Bắc như Yên Bái, Hòa Bình, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Phú Thọ và cả TP Hà Nội… góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, hạn chế xói mòn, mang lại những mạch nước ngầm và tạo sinh kế cho người dân.

Các dự án ra đời không chỉ mang tri thức đến vùng cao mà còn mở ra những cánh cửa tương lai cho nhiều trẻ em người dân tộc thiểu số. Hàng trăm học sinh THCS được hướng nghiệp, hơn 10.000 cuốn sách đến tay các em nhỏ, nhiều học sinh nhận học bổng, tốt nghiệp và có việc làm ổn định.

Vũ Thương Thương, một sinh viên từng được A Cải hỗ trợ, xúc động chia sẻ: "Nhờ các dự án của anh Cải, tôi mới có thể tiếp tục đến trường, tốt nghiệp và giờ có công việc ổn định ở Hà Nội. Với tôi, anh không chỉ là người giúp đỡ mà còn là một người anh thực sự, anh sống rất tử tế, tận tâm và luôn hết lòng vì các em nhỏ".

Ánh sáng mới từ "Rừng và Em"

Cuối năm 2023, dự án "Rừng và Em" ra đời nhằm hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số khó khăn. Được cộng đồng hưởng ứng nồng nhiệt, đến đầu năm 2024, dự án đã hỗ trợ 9 học sinh trung học tiếp tục học đến hết chuyên nghiệp với tổng kinh phí gần 500 triệu đồng.

Giữa năm 2024, dự án triển khai chương trình "Happy Sharing" với một chuỗi các hoạt động đưa học sinh Hà Nội lên tỉnh Yên Bái và ngược lại, trải nghiệm văn hóa, trường học hạnh phúc và trồng cây rừng giữ đất với tổng kinh phí trên 500 triệu đồng. Những hoạt động này không chỉ mở rộng tầm nhìn, phát triển kỹ năng cho các em mà còn truyền cảm hứng, sự tự tin để các em thực hiện các dự án cộng đồng.

Chia sẻ về chuyến tham quan và trải nghiệm Hà Nội do dự án tổ chức, cô Vũ Thị Nhung, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Suối Bu (huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái), xúc động nói: "Chuyến đi đã mở ra cho các em học sinh vùng cao Yên Bái những trải nghiệm quý giá ngoài cuộc sống quen thuộc nơi núi rừng. Hòa mình vào những giá trị truyền thống của Thủ đô, các em không chỉ được khơi dậy niềm tự hào mà còn được tiếp thêm động lực, truyền cảm hứng để nỗ lực hơn trên hành trình học tập và khám phá tương lai".

Sùng A Cải không chỉ trồng cây gây rừng, anh còn gieo những hạt mầm của hy vọng và sự đổi thay cho những học sinh miền núi. Quan trọng hơn, anh khơi dậy tinh thần hành động vì môi trường và cộng đồng. Với anh, mỗi mầm cây vươn lên là biểu tượng của một tương lai tươi sáng và mỗi việc làm, dù nhỏ bé, đều có thể tạo nên những thay đổi lớn lao, góp phần xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. 

Sự cống hiến được vinh danh

Với những nỗ lực không ngừng, Sùng A Cải đã được vinh danh với nhiều giải thưởng uy tín: "Tuổi trẻ Cống hiến vì Cộng đồng" năm 2022, "Thanh niên sống đẹp" do Báo Thanh Niên trao tặng năm 2023 và "Tình nguyện quốc gia" năm 2024 của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Những giải thưởng này không chỉ ghi nhận sự cống hiến của anh mà còn truyền cảm hứng về tinh thần bền bỉ và khát vọng thay đổi cuộc sống.

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH