Mới đây, một phụ nữ mang thai lần 3 bị bạo hành, gia đình chồng đuổi ra khỏi nhà khi đang nuôi 2 con nhỏ.
Đau lòng nạn bạo hành, xâm hại
Trong quá trình mang thai, người phụ nữ nêu trên không theo dõi thai kỳ, đến khi vào bệnh viện thì đã trong tình trạng sắp sinh. "Chúng tôi vừa hỗ trợ chị sinh con vừa lo chỗ ăn ở. Cả 4 mẹ con đã được chuyển đến trung tâm xã hội để có nơi nương náu, học nghề, cho trẻ đi học" - BS Phạm Quốc Hùng, Trưởng Phòng Công tác Xã hội - Bệnh viện Hùng Vương (TP HCM), kể lại.
Một trường hợp khác cũng khiến các bác sĩ trăn trở là nam sinh 15 tuổi và bạn gái chưa đủ 14 tuổi. Cả hai "tình nguyện yêu nhau" dẫn đến mang thai. Theo luật, nam sinh này sẽ bị truy tố. Sau nhiều phiên hội chẩn, các bên thống nhất cho 2 gia đình tự giải quyết về cái thai - có thể không trọn vẹn về pháp lý nhưng đó là cách nhân văn hơn.
Thăm hỏi một sản phụ tuổi vị thành niên sinh con tại Bệnh viện Hùng Vương (TP HCM). (Ảnh do bệnh viện cung cấp)
BSCK2 Lý Thanh Xuân, Trưởng Khoa Kế hoạch hóa gia đình - Bệnh viện Hùng Vương, dẫn chứng thêm nhiều trường hợp đau lòng do phá thai không an toàn tại cơ sở tư nhân. Một cô gái 18 tuổi bị thủng tử cung, thủng ruột sau khi hút thai thất bại. Có bé gái 11 tuổi bị xâm hại, mang thai 13 tuần, phải đình chỉ thai bằng thuốc và cần hỗ trợ tâm lý sâu. Nguyên nhân dẫn đến việc mang thai sớm là thiếu hiểu biết, sử dụng biện pháp tránh thai sai hoặc bị xâm hại.
Theo BS Hùng, trước đây, một nạn nhân bạo lực giới muốn được hỗ trợ phải trải qua nhiều cơ quan khác nhau như công an, VKS, cơ quan bảo trợ xã hội… Ở mỗi nơi, họ buộc phải kể lại câu chuyện của mình, điều này vô tình khiến nỗi đau bị khơi lại nhiều lần. Tuy nhiên, với mô hình "một cửa" tại bệnh viện, nạn nhân chỉ cần chia sẻ một lần. Sau đó, các cơ quan liên ngành sẽ phối hợp xử lý, vừa nhanh vừa nhân văn, giảm tổn thương tâm lý đáng kể.
Từ năm 2023, TP HCM đã xây dựng mô hình "một cửa" tại Bệnh viện Hùng Vương với sự hỗ trợ kỹ thuật từ UN Women, PE&D và nhiều tổ chức quốc tế khác. Không chỉ hỗ trợ y tế, mô hình này còn cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý, pháp lý, nơi tạm trú khi cần thiết, kết nối dịch vụ xã hội…
Chỉ sau 2 năm triển khai, Bệnh viện Hùng Vương đã ghi nhận 992 trường hợp trẻ dưới 16 tuổi mang thai và sinh con. Trong đó, 798 trường hợp "trẻ em sinh ra trẻ em" không sử dụng dịch vụ do mô hình cung cấp với nhiều lý do khác nhau. 224 trường hợp bị bạo lực, xâm hại tình dục được hỗ trợ trực tiếp, trong đó 194 trường hợp là trẻ dưới 16 tuổi đã mang thai và sinh con.
"Phần lớn là trẻ vị thành niên, thậm chí có em mới chỉ 11 tuổi đã mang thai. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự thiếu giáo dục giới tính, thiếu sự định hướng đúng đắn từ gia đình và tiếp cận sai lệch thông tin trên mạng xã hội. Nhiều "thủ phạm" cũng chỉ là những cậu bé 16-17 tuổi. Các em còn quá non nớt, không nhận thức được rằng quan hệ với bạn gái vị thành niên là vi phạm pháp luật" - BS Hùng băn khoăn.
Cứu vãn tương lai
Từ hiệu quả bước đầu, TP HCM đã mở rộng mô hình "một cửa" tại 3 bệnh viện khác, gồm Nhi Đồng 1, Nhi Đồng TP và Chấn thương - Chỉnh hình. Ở mỗi nơi, mô hình tiếp nhận nhóm đối tượng riêng biệt như trẻ em, phụ nữ hay người bị bạo hành có thương tích.
Mới đây, 2 chị em ruột (bé gái 13 tuổi và bé trai 5 tuổi, ở Tây Ninh) được chuyển đến Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố trong tình trạng nguy kịch do chính cha ruột phóng hỏa. Người cha sau khi ly hôn bất ngờ mang xăng đến phòng trọ đốt vợ cũ cùng các con. Cả 2 trẻ đều bị phỏng nặng, tổn thương nghiêm trọng, phải thở máy, điều trị tích cực. Bé trai phỏng đến 75% cơ thể, bé gái nguy cơ sốc nhiễm trùng nặng. Dù được các y - bác sĩ đang nỗ lực cứu chữa song hành trình hồi phục của các em sẽ vô cùng gian nan.
Theo TS-BS Hồ Tấn Thanh Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố, đây chỉ là một trong nhiều trường hợp thương tâm được mô hình "một cửa" mà bệnh viện tiếp nhận. Mô hình này là bước tiến nhân văn, giúp trẻ bị bạo lực, xâm hại được tiếp cận đầy đủ dịch vụ y tế, tâm lý, pháp lý và hỗ trợ xã hội một cách kịp thời.
Sau khi điều trị, các em sẽ được tiếp tục chăm sóc tại các trung tâm công tác xã hội, kết nối với cơ quan chức năng để bảo đảm an toàn lâu dài. Thực tế cho thấy, khi trẻ là nạn nhân, chỉ một hệ thống hỗ trợ đồng bộ và khẩn cấp mới có thể cứu lấy tương lai của các em, cả về thể chất lẫn tinh thần.
Ông Nguyễn Tăng Minh, Phó Giám đốc Sở Y tế TP HCM, cho rằng mô hình "một cửa" không chỉ hỗ trợ trực tiếp nạn nhân mà còn tạo ra những dữ liệu cần thiết, phản ánh phần nào thực trạng bạo lực giới tại địa phương. Trong đó, phụ nữ và trẻ em gái là các nạn nhân chính; còn người gây ra thường là nam giới, đôi khi là nhiều người trong cùng gia đình.
"Cách tiếp cận đa ngành không chỉ giúp nạn nhân phục hồi mà còn can thiệp đến cả người gây bạo lực, để họ hiểu, thay đổi và trở thành một phần của giải pháp" - ông Minh nhấn mạnh.
Lấp khoảng trống pháp lý
Theo các bác sĩ, dù hiệu quả song mô hình "một cửa" vẫn gặp không ít khó khăn về hành lang pháp lý, nhân sự và nguồn lực. Mô hình này đang hoạt động thí điểm, chưa có cơ chế tài chính cố định. Nhân sự làm việc đa phần là kiêm nhiệm, vừa phải nắm kiến thức y khoa vừa hiểu luật và kỹ năng tâm lý để hỗ trợ nạn nhân. Nhiều nạn nhân không có giấy tờ tùy thân, không hộ khẩu, không BHYT..., dẫn đến việc miễn giảm chi phí điều trị hoặc can thiệp pháp lý cũng bị hạn chế.
Một lo ngại khác là khoảng trống pháp lý cho nhóm tuổi 16-18. Đây là lứa tuổi không còn được bảo vệ như trẻ em nhưng cũng chưa đủ trưởng thành để tự chịu trách nhiệm đầy đủ về hành vi của mình. Mang thai ở tuổi vị thành niên tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng. Do đó, việc giáo dục giới tính cần bắt đầu sớm, lặp lại hằng năm trong trường, kết hợp sự đồng hành từ gia đình. Việc cấm đoán sẽ không hiệu quả mà phải chỉ bảo các em cách tự bảo vệ mình.
và quét mã QR
Bình luận (0)