Chuyên gia khí tượng nói gì về năng lực dự báo?

Những năm gần đây, tình hình thời tiết ngày càng khó lường. Mưa lớn, giông lốc, hay các hình thái thời tiết nguy hiểm như bão, lũ quét, sạt lở đất… gây thiệt hại nặng nề cho nhiều địa phương.

Dự báo trước 7 đến 10 ngày

Hai sự cố thời tiết cực đoan gần đây đã gây ra hậu quả nghiêm trọng. Ngày 19-7, một cơn giông lốc bất ngờ lật úp tàu Vịnh Xanh 58 ở Quảng Ninh, khiến 36 người thiệt mạng. Ngay hôm sau, ngày 20-7, TP HCM và các tỉnh Nam Bộ phải hứng chịu một trận mưa lớn kèm theo gió giật mạnh cấp 9, gây ngã cây và tốc mái hàng loạt nhà cửa.

Theo ông Lê Đình Quyết, Trưởng Phòng Dự báo Khí tượng Thủy văn - Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ, Việt Nam hiện đang áp dụng nhiều công nghệ dự báo thời tiết. Phương pháp truyền thống (synop) dựa trên phân tích bản đồ thời tiết để xác định các hình thế như áp cao, áp thấp.

Bên cạnh đó, phương pháp mô hình số trị đang được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam. Công nghệ này sử dụng các phương trình nhiệt động lực học trên máy tính, cho kết quả khách quan, chi tiết và có thể dự báo trước 7 đến 10 ngày.

Đặc biệt, ngành khí tượng Việt Nam đã bắt đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ dự báo các hiện tượng phức tạp như bão, lũ và đã ghi nhận những kết quả tích cực ban đầu.

Không ngừng nâng tầm

Cũng theo ông Lê Đình Quyết, chất lượng dự báo thời tiết tại Việt Nam phụ thuộc vào 3 yếu tố chính đang được chú trọng đầu tư: mạng lưới quan trắc, công nghệ và năng lực dự báo viên.

Trong đó, hệ thống quan trắc đã được hiện đại hóa với các trạm đo tự động dày đặc trên toàn quốc. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia và các đài khu vực vận hành máy tính hiệu năng cao cùng các mô hình dự báo tiên tiến, giúp tăng độ chính xác, kéo dài thời gian dự báo chi tiết tới cấp xã và tập trung vào dự báo định lượng mưa. Ngoài ra, cơ quan khí tượng còn khai thác hiệu quả ảnh vệ tinh phân giải cao và hệ thống 10 trạm radar.

Về con người, Việt Nam đang đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu cho dự báo viên thông qua hợp tác quốc tế với các quốc gia có nền khoa học tiên tiến như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc, tập trung vào các lĩnh vực như mô hình số trị, trí tuệ nhân tạo và khai thác dữ liệu từ ảnh vệ tinh.

Công tác truyền tải thông tin cũng được đổi mới, trình bày dễ hiểu kèm hướng dẫn ứng phó cụ thể. Thông tin được phổ biến đa kênh từ truyền thống (phát thanh, truyền hình) đến các nền tảng số (website, Zalo, SMS) và ứng dụng di động như "Meteo Viet" để người dân tiếp cận nhanh chóng và kịp thời.