Công chức, viên chức phải "sống được bằng lương"

Chính phủ đã giao Bộ Nội vụ phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện Tờ trình, báo cáo Bộ Chính trị về các nội dung cụ thể của chế độ tiền lương mới, điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và trợ giúp xã hội. Việc cải cách tiền lương được thực hiện từ ngày 1-7 tới đây.

Tiền lương tăng khoảng 30%

Điểm đáng chú ý của chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp (DN) là mức lương thấp nhất của khu vực công bằng mức lương thấp nhất bình quân vùng của khu vực DN. Hiện nay lương khu vực DN chia làm 4 vùng: vùng I là 4,68 triệu đồng/tháng; vùng II là 4,16 triệu đồng/tháng; vùng III là 3,64 triệu đồng/tháng và vùng IV là 3,25 triệu đồng/tháng. Như vậy, mức lương thấp nhất bình quân của khu vực DN hiện nay là hơn 3,9 triệu đồng. Nếu lương tối thiểu vùng tăng thì mức lương thấp nhất bình quân của khu vực DN cũng sẽ tăng cao hơn mức 3,9 triệu đồng hiện nay.

Ngoài ra, chính sách tiền lương mới cũng mở rộng quan hệ tiền lương từ hệ số 1 - 2,34 - 10 hiện nay lên 1 - 2,68 - 12. Theo đó, mức lương thấp nhất của công chức, viên chức sẽ tăng khá cao so với mức lương khởi điểm 3,5 triệu đồng của công chức, viên chức có trình độ trung cấp, hệ số lương 1,86 hiện nay. Mức lương trung bình của công chức, viên chức cũng có mức khởi điểm tăng từ hệ số 2,34 lên 2,68. Hiện nay, công chức, viên chức có trình độ đại học có mức lương khởi điểm hơn 4,2 triệu đồng/tháng. Mức lương cao nhất của công chức, viên chức tương ứng với bậc 3 của chuyên gia cao cấp (bằng lương bộ trưởng) cũng được nới rộng từ hệ số 10 lên 12. Vì vậy, mức lương mới cao nhất của công chức, viên chức dự kiến cũng vượt khá xa con số 18 triệu đồng như hiện nay.

Ngoài mức lương cơ bản này, chế độ tiền lương mới còn sắp xếp lại các loại phụ cấp chiếm tối đa 30% tổng quỹ lương (trong đó có trường hợp cao hơn 30% hoặc thấp hơn 30%) và 10% tiền thưởng. Như vậy, nếu tính cả lương cơ bản, phụ cấp và tiền thưởng thì tiền lương trung bình của công chức, viên chức sau khi thực hiện cải cách tiền lương tăng hơn 32% so với thu nhập bình quân của lao động làm công hưởng lương (7,5 triệu đồng/tháng).

Ngoài ra, từ năm 2025, Chính phủ tiếp tục điều chỉnh mức lương trong các bảng lương tăng thêm bình quân khoảng 7%/năm. Tức là sau khi thực hiện cải cách tiền lương có bảng lương mới với mức lương tăng hơn so với hiện hành thì hằng năm công chức, viên chức vẫn được tăng lương thêm 7%. Việc tăng lương thêm 7% để bù trượt giá và có phần cải thiện theo mức tăng trưởng GDP và được thực hiện cho đến khi mức lương thấp nhất của khu vực công bằng hoặc cao hơn mức lương thấp nhất của vùng I của khu vực DN.

Đối với tiền lương khu vực DN, từ ngày 1-7-2024, lương tối thiểu vùng sẽ tăng thêm 6%. Theo dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu vùng, với mức tăng thêm 6% từ ngày 1-7 tới, mức điều chỉnh tăng vùng I sẽ là 4,96 triệu đồng/tháng, vùng II là 4,41 triệu đồng/tháng, vùng III là 3,86 triệu đồng/tháng, vùng IV là 3,45 triệu đồng/tháng.

Ngăn "té nước theo mưa"

Khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn - Tổng LĐLĐ Việt Nam hồi tháng 4-2023 đối với gần 3.000 người lao động thuộc các ngành và loại hình DN khác nhau, cho thấy thu nhập trung bình của người lao động bao gồm cả tiền làm thêm giờ và các khoản phụ cấp là hơn 7,8 triệu đồng/tháng. Với mức thu nhập này, hơn 75% người lao động cho biết tiền lương và thu nhập không đáp ứng nhu cầu chi phí sinh hoạt cơ bản hằng tháng, nhiều người phải vay mượn để trang trải nhu cầu cuộc sống.

Do đó, theo TS Vũ Quang Thọ, nguyên Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, việc tăng lương chỉ thực sự ý nghĩa khi lạm phát được kiểm soát và nhà nước luôn sẵn sàng các phương án can thiệp, biện pháp bình ổn thị trường phù hợp, kịp thời khi có biến động về giá. Bởi nhiều năm nay có tình trạng lương chưa tăng nhưng giá các mặt hàng thiết yếu đã tăng. Khi lương được điều chỉnh tăng thì giá cả các mặt hàng thiết yếu cũng mượn cớ "té nước theo mưa".

Mới đây, Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có giải pháp hiệu quả để kiềm chế lạm phát, bình ổn giá cả hàng hóa thị trường, tránh tình trạng mức điều chỉnh tăng lương không theo kịp lạm phát, tăng giá các mặt hàng trên thị trường.

Nêu những thách thức, khó khăn tác động đến lạm phát trong thời gian tới, bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá - Tổng cục Thống kê, cho rằng việc cải cách tiền lương và tăng lương tối thiểu từ ngày 1-7 có thể sẽ kéo theo giá các hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong gia đình tăng lên. Vì thế, theo bà Oanh, các bộ, ngành, địa phương cần theo dõi sát diễn biến giá cả của các mặt hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, thịt lợn, xăng dầu, gas... để có giải pháp điều hành phù hợp.