Cầm cố sổ bảo hiểm xã hội có vi phạm pháp luật?

Người lao động có thể bị mất quyền lợi từ việc cầm cố sổ BHXH

Chia sẻ tại hội nghị cung cấp thông tin về BHXH, BHYT sáng 6-2, ông Chu Minh Tộ, Trưởng Ban Sổ thẻ BHYT - BHXH Việt Nam, cho biết thời gian gần đây, tại BHXH các địa phương như: Phú Yên, Vĩnh Long, Đồng Nai, TP HCM, Đăk Nông… xảy ra tình trạng một số người lao động đem sổ BHXH đi cầm cố tại các hiệu cầm đồ, ngân hàng, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ mới. Việc cầm cố sổ BHXH sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người lao động, của người nhận sổ BHXH để cầm cố cũng như ảnh hưởng đến cơ quan BHXH, doanh nghiệp có người tham gia BHXH.

Ông Tộ khẳng định trước hết, Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn không quy định việc cầm cố, thế chấp sổ BHXH và không quy định cấp lại sổ BHXH đối với trường hợp người lao động đem sổ BHXH đi cầm cố; chỉ cấp lại sổ BHXH do bị hỏng, mất.

Việc cầm cố sổ BHXH có thể phát sinh nhiều vấn đề pháp lý phức tạp, không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Bởi lẽ, nếu người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại do bị mất, hỏng thì không thuộc đối tượng được cấp lại sổ BHXH (theo Quyết định số 1035/QĐ-BHXH ngày 1-10-2015 và Quyết định số 595/QĐ-BHXH ngày 14-4-2017 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam). Vì vậy, cơ quan BHXH sẽ không cấp lại sổ BHXH đối với trường hợp này. 

Trường hợp người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cấp lại với lý do bị mất, hỏng, nếu cơ quan BHXH phát hiện thì họ sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo quy định.

Ngoài ra, theo ông Tộ, người, đơn vị nhận cầm cố sổ BHXH là khi giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu các yếu tố về nhân thân, số sổ BHXH, dữ liệu về quá trình đóng BHXH của người lao động để đảm bảo không giải quyết hưởng trùng. Khi cơ quan BHXH giải quyết chế độ BHXH cho người lao động phải căn cứ theo dữ liệu về quá trình đóng BHXH của họ trên phần mềm nên chỉ giải quyết chế độ 1 lần, không thể giải quyết trùng lần nữa được. Trường hợp, người lao động tham gia BHXH nếu gặp rủi ro (trong thời gian chưa hưởng BHXH một lần mà qua đời) thì thân nhân của họ mới được hưởng chế độ tuất, người cầm cố sổ BHXH sẽ không được hưởng.