Chủ động giám sát

“Tình trạng chây ì, cố tình né tránh thực hiện nghĩa vụ trích nộp BHXH tại các DN có chiều hướng gia tăng, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền thụ hưởng của người lao động (NLĐ). Nếu chúng ta không quyết liệt thì rất khó xử lý dứt điểm, quyền lợi lâu dài của NLĐ sẽ bị ảnh hưởng” - ông Kiều Ngọc Vũ, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP, bày tỏ.

Theo BHXH Việt Nam, đến nay, số tiền nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp vẫn còn trên 7.000 tỉ đồng. Không phải bàn cãi nhiều về tác động tiêu cực của hành vi vi phạm pháp luật về BHXH của DN bởi thực tế, nó đã xâm hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ.

Trước căn bệnh trầm kha này, cơ quan BHXH đã áp dụng nhiều biện pháp quyết liệt, trong đó có cả việc khởi kiện ra tòa đối với DN vi phạm song vẫn chưa đạt hiệu quả, đặc biệt là đối với những DN cố tình vi phạm. Khó khăn lớn nhất mà cơ quan BHXH gặp phải là thủ tục khởi kiện quá nhiêu khê. Một lãnh đạo BHXH Việt Nam dẫn chứng: “Việc xác định tư cách khởi kiện của cơ quan BHXH các cấp cũng chưa thống nhất. Có tòa tiếp nhận và giải quyết đơn khởi kiện của giám đốc BHXH cấp huyện, có tòa yêu cầu giấy ủy quyền của BHXH Việt Nam hay BHXH cấp tỉnh, làm phát sinh những thủ tục không cần thiết”.

Từ thực tiễn ấy và để sớm triệt để ngăn chặn tình trạng nợ BHXH, ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Viêt Nam, góp ý: “Ngay khi tiếp nhận phản ánh của tổ chức Công đoàn (CĐ) và tập thể NLĐ về tình trạng nợ BHXH, cơ quan quản lý lao động và BHXH phải lập ngay đoàn thanh tra, xử lý rốt ráo sai phạm của DN. Nếu cần, sau thanh tra, nên công khai tên các tổ chức, cá nhân trốn hoặc chậm đóng BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng để răn đe”.

Luật BHXH năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016) quy định tổ chức CĐ có quyền khởi kiện hành vi vi phạm pháp luật về BHXH ra tòa. Đây là một quy định phù hợp với tình hình mới, đặc biệt là khi Việt Nam tham gia ký kết nhiều hiệp định kinh tế đa phương.

“Tham gia tố tụng tại tòa để đòi quyền lợi cho NLĐ là việc làm không đơn giản, đòi hỏi trình độ và bản lĩnh của đội ngũ cán bộ CĐ. Do vậy, tự thân cán bộ CĐ phải nâng cao kiến thức pháp luật để có đủ năng lực giám sát thực thi chính sách, mạnh dạn góp ý để DN khắc phục sai phạm. Nếu DN chây ì, CĐ cơ sở phải chủ động đề nghị CĐ cấp trên hỗ trợ can thiệp, có như vậy mới ngăn ngừa sai phạm từ gốc” - ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, lưu ý.