Công nhân kiệt sức vì tăng ca

Đã gần 22 giờ đêm, song trước cổng Khu Chế xuất (KCX) Linh Trung I, quận Thủ Đức - TPHCM vẫn có rất đông người thân, bạn bè của công nhân (CN) đứng ngồi nhấp nhỏm. Liếc nhìn đồng hồ trên tay với tâm trạng lo lắng, anh Hải, có vợ làm ở Công ty Hugo, lắc đầu nói: “Làm tăng ca kiểu này, không chỉ bả mệt mà tôi cũng mệt. Nói thiệt mấy anh, có làm ra tiền nhiều tôi cũng không ham!”. 22 giờ 10 phút, chị Phương, vợ anh Hải, lê những bước chân mệt mỏi bước ra từ cổng KCX và giục chồng đi đón con...

Chịu hết xiết!

Chúng tôi bám theo xe vợ chồng anh Hải gần 3 cây số, loanh quanh một hồi trong những con hẻm nhỏ thuộc phường Linh Chiểu, quận Thủ Đức, mới tìm được đến nhà giữ trẻ tư nhân, nơi vợ chồng anh gởi con. Dì Trang, người trông trẻ, vừa ngáp vừa cằn nhằn: “Bữa nào cũng tăng ca...”. Chị Phương đón lấy con, thằng bé vẫn ngủ mê mệt. Về đến nhà trọ, đặt con lên giường, chị Phương xin lỗi chúng tôi rồi ngồi vật xuống đất thở ra. “Sau Tết đến giờ, ngày nào vợ em cũng tăng ca. Bữa nào về sớm cũng hơn 8 giờ tối”- Hải nói như phân bua với chúng tôi.

Rời KCX Linh Trung I, chúng tôi men theo hướng cầu vượt Linh Trung để tìm đến KCX Linh Trung II, phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức. Lúc này đã là 22 giờ 40. Tại đây, chúng tôi gặp Thu, CN Công ty Yesum Vina, quê ở Hà Tĩnh, đang loay hoay với chiếc xe đạp bị xì lốp. Chúng tôi bắt chuyện. Thu cho biết: “Cả tháng nay phải tăng ca liên tục, tụi em oải lắm rồi”. Không chỉ có CN ở Công ty Hugo và Công ty Yesum Vina, gần 1 tháng nay, CN ở Công ty TNHH Minh Nghệ (quận Thủ Đức - TPHCM), CN xí nghiệp giày nữ - Công ty Xuất nhập khẩu Giày da Sài Gòn, cũng buộc tăng ca liên tục khiến CN chịu không nổi, phải đình công.

Cuộc sống đơn điệu đến nhàm chán

Nhắc đến hai chữ tăng ca là nhiều cặp vợ chồng trẻ dở khóc dở cười. Do các nhà trẻ công, thậm chí nhà trẻ tư nhân không nhận giữ trẻ đêm nên việc gởi con để tăng ca là vấn đề nan giải. Một nữ CN tên Hường, quê Thanh Hóa, ở khu nhà trọ Trường Thịnh (quận Bình Tân- TPHCM), kể: Khi sinh đứa con thứ hai, chồng chị phải ẵm con về quê nhờ ông bà giúp chăm sóc cháu để chị ở lại TP yên tâm đi làm. Ở khu nhà trọ Trường Thịnh, trường hợp của vợ chồng Hường không phải là cá biệt. Tâm sự với chúng tôi, nhiều CN nhìn nhận: Cuộc sống của họ đơn điệu đến nhàm chán cùng với “điệp khúc” đi làm - ăn - ngủ.

Một khảo sát mới đây của Vụ Văn hóa, Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương cho thấy: Do áp lực công việc, đặc biệt là vào thời điểm “mùa vụ”, CN ở các KCX-KCN phải làm việc với cường độ cao (từ 9 đến 14 giờ/ngày). CN không còn thời gian cho sinh hoạt gia đình và các nhu cầu sinh hoạt, giải trí khác.

Tăng ca, tăng nguy cơ tranh chấp

Tăng ca là nhu cầu có thật của một bộ phận lao động ngoại tỉnh. Tuy nhiên, tại TPHCM, nhiều doanh nghiệp (DN) đã lợi dụng tâm lý này, cùng với lý do “tăng ca để bảo đảm thời gian giao hàng” để ép CN tăng ca. Tuy nhiên, qua khảo sát của chúng tôi ở các DN tổ chức tăng ca, thu nhập bình quân CN chỉ đạt khoảng 1,5 triệu đồng/tháng.

Đáng nói là gần đây, các cơ quan chức năng phát hiện nhiều DN nghĩ ra một “tuyệt chiêu” để ép CN tăng ca. Đó là đặt ra khoản tiền chuyên cần. Theo thỏa thuận trên hợp đồng lao động, CN bảo đảm 26 ngày công/tháng sẽ được hưởng khoản tiền chuyên cần (từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng/người/tháng). Tuy nhiên, nhiều DN đã tự “phá lệ” bằng cách ép buộc CN phải làm đủ 30 ngày công/tháng thì mới được hưởng trọn khoản này. Cá biệt ở một DN, CN nữ có con dưới 12 tháng tuổi nếu xin không tăng ca thì bị trừ hết tiền chuyên cần. Chưa hết, một DN ở quận 9-TPHHCM còn nghĩ ra cách buộc CN ký vào bản thỏa thuận làm việc 12 giờ/ngày, thì mới được hưởng trọn mức lương 1,5 triệu đồng/tháng. Một cán bộ LĐLĐ quận 9 nói: “Thực chất đây là kiểu ép buộc CN tăng ca, song không trả tiền phụ trội. Điều này rất nguy hiểm bởi nó đã và sẽ tiếp tục là nguyên nhân dẫn đến những cuộc tranh chấp, đình công”.