Cực chẳng đã người lao động mới "bán lúa non"

BHXH Việt Nam cho biết đến đầu tháng 5 số tham gia BHXH là 17,111 triệu người, số tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là 14,005 triệu người, số tham gia BHYT là 90,226 triệu người. Tổng thu BHXH, BHYT cũng tăng 14.725 tỉ đồng so với cùng kỳ năm 2022, đạt 141.222 tỉ đồng. Tuy nhiên, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT là 15.611 tỉ đồng, tăng 1.436 tỉ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Chi giải quyết BHXH một lần tăng

Phân tích những khó khăn trong phát triển người tham gia BHXH, BHYT, ông Dương Văn Hào, Trưởng Ban Quản lý thu - sổ thẻ (BHXH Việt Nam), cho biết nhiều doanh nghiệp (DN) đang phải duy trì tình trạng hoạt động cầm chừng, nhiều DN phải duy trì lao động bằng chế độ làm việc luân phiên. Nhiều DN cũng cho biết đã sắp hết hạn đơn hàng, nếu không kịp thời có đơn hàng mới thì trong các tháng 7, 8 và 9-2023 có thể diễn ra tình trạng sụt giảm lao động... Khó khăn tập trung vào các lĩnh vực hiện đang sử dụng nhiều nhân lực như: may mặc, da giày, gỗ, điện tử, xây dựng...

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, về giải quyết hưởng các chế độ BHXH, BHTN, đáng lưu ý số chi một lần tăng đáng kể (13,24%) so với cùng kỳ năm trước. Chỉ tính riêng tháng 4 vừa qua, số tiền chi cho rút BHXH một lần là 105.205 tỉ đồng và lũy kế hết tháng 4-2023 là 369.882 tỉ đồng, tăng 61.791 tỉ đồng (20,06%) so với cùng kỳ 2022. Theo ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH, những thông tin về quy định mới về rút BHXH một lần trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã tác động không nhỏ đến tâm lý NLĐ.

Người lao động làm thủ tục hưởng chế độ BHXH một lần tại BHXH TP Thủ Đức, TP HCM. Ảnh: MAI CHI

Trước tình trạng NLĐ chen chúc tại một số cơ quan BHXH trên địa bàn TP HCM để rút BHXH một lần, với giải pháp tình thế phù hợp từ cơ quan BHXH là tăng thời gian nhận hồ sơ của NLĐ theo hướng tiếp nhận hồ sơ đến người cuối cùng, đồng thời điều phối nhân sự giải quyết kịp thời, nên tình trạng này đã giảm. BHXH Việt Nam cũng lưu ý người có nhu cầu nhận BHXH một lần có thể đặt lịch làm việc trực tuyến với cơ quan BHXH trước khi đến nộp hồ sơ hưởng BHXH một lần hoặc nộp hồ sơ qua cổng dịch vụ công trực tuyến của BHXH Việt Nam.

Cân nhắc thiệt hơn

Theo đại diện BHXH Việt Nam, không ít NLĐ lựa chọn rút BHXH một lần để có được khoản "tiền tươi" chi tiêu, trang trải cuộc sống. Tuy nhiên, khi lựa chọn cách này, các quyền lợi của NLĐ cũng bị hạn chế rất nhiều so với hưởng lương hưu.

Chẳng hạn, khi NLĐ rút BHXH một lần thì số tiền khi nhận sẽ ít hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH; thời gian đóng BHXH đã được tính hưởng BHXH một lần thì không được tính vào thời gian làm cơ sở để tính hưởng các chế độ BHXH khác. Ngoài ra, NLĐ mất cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng khi hết tuổi lao động hoặc nếu đủ điều kiện hưởng thì mức hưởng lương hưu thấp, do bị trừ đi thời gian đóng BHXH đã nhận một lần.

Khi không có lương hưu hằng tháng để trang trải cuộc sống thì về già NLĐ phải sống phụ thuộc vào con cái hoặc người thân vì không còn khả năng lao động. Bên cạnh đó, thân nhân không được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất nếu người đã nhận BHXH một lần không may qua đời. Khi có nhiều người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ khiến độ bao phủ an sinh xã hội của nhà nước bị giảm, điều này đi ngược lại xu thế xã hội văn minh là bảo đảm an sinh cho mọi người dân - đại diện BHXH Việt Nam phân tích

Tại dự thảo Luật BHXH sửa đổi đang được lấy ý kiến, ngoài phương án cho người lao động rút BHXH một lần như quy định hiện hành, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất thêm phương án giải quyết tối đa không quá 50% thời gian đóng BHXH nếu NLĐ rút một lần. Nói về đề xuất thắt chặt rút BHXH một lần, nhiều NLĐ cho rằng ai cũng muốn về già có lương hưu, bảo đảm cuộc sống và việc phải rút BHXH một lần, "bán lúa non" là việc cực chẳng đã để có một khoản tiền giải quyết những khó khăn trước mắt.