Đi trước, về đích trước

Sài Gòn - Chợ Lớn là một trong những cái nôi của giai cấp công nhân (CN) Việt Nam. Ra đời trước cả giai cấp tư sản, giai cấp CN Việt Nam nói chung và Sài Gòn - Chợ Lớn nói riêng, trở thành một lực lượng xã hội quan trọng, một lực lượng chính trị độc lập trong khi giai cấp tư sản chỉ là những phần tử đơn lẻ, chưa hình thành giai cấp rõ ràng. Đây chính là mảnh đất màu mỡ để những người cộng sản truyền bá Chủ nghĩa Mác-Lênin, giác ngộ ý thức giai cấp, đưa phong trào CN phát triển từ tự phát đến tự giác, tạo tiền đề cho sự ra đời của tổ chức đầu tiên của giai cấp CN Việt Nam: Công hội Đỏ Ba Son do người thợ máy Tôn Đức Thắng sáng lập vào năm 1921 tại Sài Gòn.

Đi đầu trong tiêu thổ kháng chiến

Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng bào Sài Gòn - Chợ Lớn hưởng không khí độc lập chưa bao lâu thì thực dân Pháp đã quay lại. Hưởng ứng lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, ngày 24- 9-1945, Tổng Công đoàn (CĐ) Nam Bộ ra lời hiệu triệu giai cấp CN sát cánh cùng toàn dân kháng chiến. Hàng trăm đội “CĐ xung phong” chiến đấu ngay trong nội thành, lập các phòng tuyến chặn địch và đi đầu trong tiêu thổ kháng chiến. Tất cả công sở, hiệu buôn đều đóng cửa. Nhà máy điện, nhà máy nước bị phá. Tự vệ, CĐ xung phong, thanh niên, học sinh đắp ụ chiến đấu ngăn chặn địch. Từ một thành phố sầm uất náo nhiệt, Sài Gòn - Chợ Lớn trở thành một thành phố chết.

Cán bộ giỏi là một trong những yếu tố quyết định thành công của hoạt động Công đoàn TP HCM Ảnh: HỒNG ĐÀO

Tổng CĐ Nam Bộ đã giữ vai trò lịch sử hết sức quan trọng trong việc trực tiếp giáo dục, động viên, tổ chức quần chúng CN và lao động Sài Gòn - Chợ Lớn đứng lên giành chính quyền và kháng chiến chống Pháp xâm lược. Suốt 9 năm kháng chiến, tổ chức CĐ và đội ngũ CN Sài Gòn - Chợ Lớn đã xây dựng một hệ thống tổ chức cơ sở cách mạng trong một thành phố bị địch chiếm đóng và kiểm soát chặt chẽ, biến Sài Gòn - Chợ Lớn, hậu phương của địch, thành nơi cung cấp nhân tài vật lực cho cuộc chiến đấu của quân dân ta ở Nam Bộ và cực Nam Trung Bộ.

Kiên định, mưu trí, bản lĩnh

Trong thời kỳ chống Mỹ, đương đầu trực tiếp với một thế lực đế quốc giàu mạnh, vừa thâm độc xảo quyệt vừa ngoan cố tàn bạo, lại có nhiều kinh nghiệm chống phá phong trào CN như đế quốc Mỹ, đội ngũ CN Sài Gòn - Chợ Lớn càng chứng tỏ bản chất cách mạng kiên định, trình độ tự giác cách mạng cao, mưu trí, bản lĩnh.

Với chính sách chống cộng điên cuồng, việc đầu tiên và cũng là lâu dài của Mỹ ngụy là loại trừ tư tưởng cộng sản ra khỏi CN, loại trừ ảnh hưởng của Đảng Cộng sản ra khỏi phong trào CN, phát hiện và tiêu diệt những người cộng sản trong các cơ sở, hãng, xưởng, xí nghiệp. Thâm độc hơn, với chiêu bài dân chủ giả hiệu, Mỹ ngụy cho phép tổ chức và hoạt động nghiệp đoàn để lũng đoạn phong trào CN.

Với nguyên tắc “nghiệp đoàn đa nguyên”, các hệ thống nghiệp đoàn đua nhau mọc lên trong ý đồ của Mỹ là chia rẽ giai cấp CN. Đặc biệt, Mỹ nắm chặt và đầu tư công sức, tiền của vào Tổng Liên đoàn Lao công, biến tổ chức này thành một trung tâm nghiệp đoàn mạnh nhất, chi phối nhất; từ đó lũng đoạn phong trào CN Sài Gòn - Chợ Lớn và cả miền Nam. Tuy nhiên, âm mưu thâm độc đó cuối cùng cũng thất bại.

Năng động, sáng tạo, đi đầu

Trong những năm đầu giải phóng, giai đoạn 1975 đến 1986 là thời kỳ vô cùng khó khăn, gian khổ, chiến tranh ở 2 đầu biên giới tiếp tục làm cạn kiệt đời sống nhân dân. Thêm vào đó, nền kinh tế kế hoạch tập trung, bao cấp, ngăn sông cấm chợ đã bộc lộ nhiều bất cập, trì trệ, kéo lùi sự phát triển của đất nước.

Trước tình hình này, yêu cầu đổi mới được đặt ra hết sức bức thiết.  Năm 1988, Đại hội CĐ TP lần thứ V đã đưa ra phương châm hành động “Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng vì việc làm, đời sống, dân chủ và công bằng xã hội”. Đại hội đánh dấu nội dung, phương thức hoạt động CĐ, phong trào CNVC-LĐ  TP chuyển sang một giai đoạn mới: năng động, sáng tạo, đi đầu; cùng Đảng bộ và nhân dân TP thực hiện mục tiêu xây dựng thành phố hiện đại, văn minh, nghĩa tình; đi trước, về đích trước trong công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa.

Ghi nhận thành quả của phong trào CNVC-LĐ và hoạt động CĐ TP HCM, bà Cù Thị Hậu, nguyên Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, cho rằng: “Hoạt động CĐ  TP đã tạo tiền đề cho công tác tổng kết thực tiễn, bổ sung, nâng tầm lý luận cho tổ chức và hoạt động CĐ; tham gia cùng nhà nước xây dựng các chính sách, thể chế cho phù hợp đối với CN, CĐ”. Còn ông Đặng Ngọc Tùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, khẳng định: “CĐ TP có nhiều hoạt động mà các địa phương khác không có. Từ hoạt động CĐ TP HCM, Tổng LĐLĐ Việt Nam rút ra được rất nhiều bài học kinh nghiệm cho CĐ cả nước trên mọi lĩnh vực...”.