Dự thảo Bộ Luật lao động (sửa đổi): Bảo đảm quyền lựa chọn của người lao động

Trong dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội khóa XIV tại kỳ họp lần thứ 7 này có một vấn đề rất mới, đó là tổ chức đại diện cho người lao động (NLĐ) tại cơ sở bên cạnh hệ thống Công đoàn (CĐ) Việt Nam. Quy định này phù hợp trong giai đoạn hội nhập quốc tế của đất nước hiện nay, bảo đảm được quyền lựa chọn của NLĐ. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là việc quản lý và thực hiện ra sao để mang lại lợi ích cho NLĐ mà không gây bất ổn đến quan hệ lao động và không làm trì trệ sự phát triển của doanh nghiệp (DN).

Ban giám đốc và Công đoàn Công ty CP Kinh doanh Thủy hải sản Sài Gòn giám sát bữa ăn giữa ca của công nhân Ảnh: hồng đào

Cần thận trọng khi đưa vào luật

Theo luật sư Trương Thị Hòa, Đoàn Luật sư TP HCM, vấn đề tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở được ban soạn thảo đưa vào dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) là hoàn toàn phù hợp với tiêu chuẩn lao động quốc tế, bảo đảm thực hiện cam kết về lao động trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam tham gia. Đồng thời, việc có thêm tổ chức đại diện NLĐ sẽ tạo ra sự cạnh tranh với tổ chức đại diện NLĐ duy nhất hiện nay là CĐ Việt Nam và đây sẽ là động lực để tổ chức CĐ Việt Nam ngày càng hoàn thiện và chăm lo tốt hơn cho NLĐ. Tuy nhiên, luật sư Trương Thị Hòa cũng nhận định tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở được thiết lập thành một chương riêng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều vấn đề khác như đối thoại nơi làm việc, thương lượng tập thể, xây dựng và ký kết thỏa ước lao động tập thể... Việc hình thành một chương riêng cũng đòi hỏi vai trò của Chính phủ trong việc triển khai thực hiện.

Đồng quan điểm, ông Trần Văn Triều, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật - LĐLĐ TP HCM, cho rằng việc có thêm tổ chức đại diện NLĐ bên cạnh hệ thống CĐ Việt Nam chưa từng có tiền lệ và tiềm ẩn nhiều rủi ro trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội. Vì vậy, việc quy định về tổ chức và hoạt động của tổ chức đại diện NLĐ tại DN trong Bộ Luật Lao động (sửa đổi) cần được nghiên cứu kỹ càng và có quy định hướng dẫn chi tiết. "Giao cho Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các nội dung về điều kiện, thủ tục, hồ sơ đăng ký thành lập, việc thu hồi đăng ký của tổ chức đại diện NLĐ ngoài hệ thống CĐ Việt Nam cũng như quyền liên kết giữa các tổ chức để thành lập ra các tổ chức đại diện NLĐ cấp trên cơ sở là hợp lý, bảo đảm tính linh hoạt, có thể điều chỉnh khi cần thiết để phù hợp nhu cầu quản lý của nhà nước đối với một vấn đề mới trong bối cảnh quan hệ lao động có sự thay đổi khó lường" - ông Triều đánh giá.

Còn ông Đặng Tấn Đạt, Phó Ban Chính sách - Pháp luật LĐLĐ tỉnh Bình Dương, thì cho rằng trong tương lai, tại một đơn vị sử dụng lao động sẽ có nhiều tổ chức đại diện NLĐ thành lập và hoạt động, vấn đề này sẽ gây khó khăn trong công tác quản lý nhà nước trong việc xác minh, thẩm định để cấp phép hoạt động và quản lý hoạt động của các tổ chức này. Bên cạnh đó, DN cũng sẽ mất nhiều thời gian để tiếp xúc, trao đổi, làm việc với lãnh đạo, đại diện tổ chức NLĐ khi xảy ra tranh chấp lao động, chưa kể nhiều tổ chức cùng tồn tại có thể gây xung đột, tranh chấp. Từ những băn khoăn ấy, ông Đạt đề xuất nên quy định cụ thể tại một đơn vị chỉ có một tổ chức đại diện NLĐ nếu tổ chức đó kết nạp được trên 50% tổng số lao động.

Động lực để Công đoàn đổi mới toàn diện

Việc thành lập tổ chức đại diện NLĐ bên cạnh tổ chức CĐ Việt Nam tại DN khi được đưa vào Bộ Luật Lao động sẽ phá vỡ thế "độc quyền" của CĐ Việt Nam. Tương lai, một DN sẽ có thể có 2 hoặc 3 tổ chức đại diện NLĐ, như vậy hoạt động giữa các tổ chức đại diện NLĐ sẽ có tính cạnh tranh hoặc bổ trợ lẫn nhau. Đây là cơ hội cũng là thách thức rất lớn của tổ chức CĐ Việt Nam. Tuy nhiên, nếu CĐ đủ mạnh, đủ tin cậy và hoạt động hiệu quả thì sẽ vẫn là lựa chọn duy nhất, không thể thay thế của NLĐ.

Điều này đã được chứng minh trong thực tiễn hiện nay, tại nhiều DN, 100% NLĐ tự nguyện làm đơn gia nhập tổ chức CĐ Việt Nam. Điển hình là CĐ Công ty TNHH Sanofi Aventis (quận 4, TP HCM). Chia sẻ bí quyết hoạt động của CĐ công ty, ông Huỳnh Phát Đạt, Chủ tịch CĐ, cho biết: "Điều tiên quyết là phải luôn bảo đảm các chế độ đãi ngộ cho NLĐ được thực hiện nên ban chấp hành CĐ luôn có mặt đúng lúc, bám sát đời sống NLĐ và tiến hành thương lượng về các phúc lợi hoặc những vấn đề phát sinh, sao cho công nhân (CN) có được mức thu nhập có thể sống được và các chế độ bảo đảm cao hơn luật quy định". Ông Đạt cho hay tháng 11 hằng năm, ban giám đốc và CĐ sẽ ngồi lại bàn bạc để nâng lương định kỳ cho CN và bổ sung thỏa ước lao động tập thể. Ngoài trả lương theo từng vị trí công việc, công ty còn có mức thưởng tương xứng: trình dược viên xuất sắc được thưởng 30 triệu đồng/người, quản lý trình dược xuất sắc được thưởng 50 triệu đồng/người... Ngoài ra, DN còn có nhiều chính sách phúc lợi khác để NLĐ an tâm gắn bó lâu dài như: Mua bảo hiểm sức khỏe và tai nạn cho nhân viên và con nhân viên (đến 18 tuổi); hỗ trợ chi phí mua bảo hiểm cho người thân; thưởng thâm niên cho nhân viên làm 5, 10, 15 năm; hỗ trợ học phí cho con nhân viên từ mầm non đến hết THPT...

Bên cạnh chăm lo chế độ lương, thưởng, phúc lợi, Công ty CP Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công là DN hiếm hoi đầu tư đến 3 nhà ăn để phục vụ bữa ăn giữa ca cho NLĐ. Tại đây, NLĐ không chỉ được tự chọn nhà ăn, món ăn cho bữa ăn hằng ngày mà còn định kỳ đánh giá chất lượng bữa ăn cũng như thái độ phục vụ của các nhà thầu. Đây cũng là đơn vị ít tổ chức tăng ca nhưng NLĐ vẫn có mức thu nhập ổn định nhờ chế độ lương, thưởng tốt. Có được những điều này, CĐ công ty có một vai trò rất lớn. Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn, Chủ tịch CĐ công ty, để làm tốt vai trò của mình, CĐ cơ sở phải nỗ lực thay đổi để phù hợp với từng giai đoạn. Lấy lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ làm mục tiêu, chúng tôi đang chuẩn bị mọi mặt về kỹ năng cũng như đổi mới phương pháp hoạt động để CĐ vẫn luôn là lựa chọn duy nhất của NLĐ, dù tương lai sẽ có thêm các tổ chức đại diện cho NLĐ khác cùng tồn tại và hoạt động song song".

(*) Xem Báo Người Lao động

từ số ra ngày 27-5

Kỳ tới: Phải mang hơi thở cuộc sống