Làm công khổ lắm !

Sau khi các cơ quan chức năng quận giải quyết xong vụ đình công tại Công ty TNHH Top Royal Flash (vốn Đài Loan, quận 8 - TPHCM) mới đây, chúng tôi theo chân công nhân (CN) về khu nhà trọ gần đấy để thử xem cuộc sống của họ thế nào. “Tụi em phải tăng ca liên tục 4 đến 5 ngày/tuần, sức nào mà chịu nổi? Nhiều hôm về đến nhà trọ, không nuốt nổi cơm vì quá mệt” - một nữ CN nói.

Tăng ca đến kiệt sức

Kiệt sức vì làm việc nhiều nhưng ăn uống, nghỉ ngơi kém là tình trạng chung hiện nay của CN, nhất là nữ CN tại các doanh nghiệp. Không chỉ CN ngành dệt may, da, giày, chế biến thủy sản mà cả những ngành “công nghiệp chủ lực” như cơ khí, điện tử... Ghé thăm một nhóm nữ CN Công ty Nissei trong khu nhà trọ ở phường Linh Trung (quận Thủ Đức - TPHCM), chúng tôi đã bắt gặp cảnh tan ca về, một người lo nấu cơm, mấy người còn lại chẳng kịp tắm giặt, thay đồ đã lăn ra ngủ. Cô CN phụ trách nấu cơm cho cả nhóm nói với chúng tôi như phân trần: “Hôm nay tăng ca, tụi nó đuối quá rồi”.

Tăng ca đến kiệt sức, chuyện không mới nhưng vẫn diễn ra ngày càng trầm trọng hơn. “Công ty đưa ra đơn giá thấp, định mức lại quá cao khiến chúng tôi không cách gì đạt được, bắt buộc phải làm thêm.

Làm thêm vừa vừa còn chịu đựng được, chớ làm triền miên như vầy, chắc phải chết sớm” - M.T, CN Công ty Pao Yuan (quận Thủ Đức - TPHCM, giải thích với chúng tôi như vậy về lý do đình công. Còn chị Lê Thị Hạnh, CN Công ty Giày Gia Định, nói như than: “Làm từ tờ mờ sáng tới 10 giờ đêm mới về. Ăn uống, tắm rửa xong đã nửa đêm, ngủ được mấy giờ lại đi làm tiếp. Hết ngày này qua tháng nọ. Khổ lắm, kiếm được đồng tiền đổ mồ hôi, sôi nước mắt”.

Tiền lương thực tế giảm

Thử làm bài toán phân tích thu chi của CN, chúng ta không thể hình dung làm sao họ có thể trụ lại hằng bao nhiêu năm trong nhà máy. Thu nhập bình quân của một CN khoảng 1 triệu đồng/tháng.

Trong đó, chi tiêu cho tiền nhà trọ là 200.000 đồng, tiền ăn 400.000 đồng, chi tiêu vặt vãnh, mua sắm áo quần 300.000 đồng. Mỗi tháng CN “tích lũy” được 100.000 đồng với điều kiện là không đau ốm, không vui chơi giải trí, không giúp đỡ cho ai. Đến đâu, chúng tôi cũng nghe một câu nói cửa miệng của CN: “Lương thấp quá nên không dám... bệnh”.

Theo thống kê của LĐLĐ TPHCM, trong 5 năm qua, mức lương bình quân của CN trong các ngành thâm dụng lao động tăng không quá 20%, trong khi vật giá tăng bình quân 7% mỗi năm. Những ngành như thủy sản, giày, mức lương bằng hoặc thấp hơn những năm trước.

Chẳng hạn, tại Công ty Thủy sản Đông Phương - TPHCM, năm 2002, CN có mức lương 1,5 triệu đồng/tháng, đến nay chỉ còn 900.000 đồng/tháng. Còn ngành may, mức lương bình quân nhiều năm qua không thay đổi, chỉ khoảng 1 triệu đồng/người/tháng. Lương không tăng, thậm chí giảm trong khi giá cả liên tục leo thang đã khiến cho tiền lương thực tế của CN ngày càng giảm và đời sống vì thế cũng đi xuống.

Mức lương đã thấp, doanh nghiệp ký HĐLĐ lại còn thấp hơn nên tham gia BHXH, giải quyết các chế độ cũng thấp. Theo số liệu từ cơ quan BHXH TPHCM, mức lương bình quân doanh nghiệp đóng BHXH hiện nay chưa đến 600.000 đồng. Với mức đóng này, nếu nghỉ thai sản, thì tiền trợ cấp thai sản chỉ khoảng 600.000 đồng/tháng, làm sao đủ sống; nói gì đến nuôi con nhỏ?

Không an cư, làm sao lạc nghiệp?

Lương thấp, không đủ cho cuộc sống hiện tại nên đối với đại đa số CN tại các DN, một ngôi nhà, một chỗ an cư là điều chỉ có trong ước mơ. Chúng tôi đã thử làm một cuộc khảo sát “bỏ túi” tại nhiều khu căn hộ, cao cấp có, trung bình có, dành cho người thu nhập thấp có.

Tuyệt nhiên không có CN nào là chủ những căn hộ ấy. Nguyễn Thị Hồng, quê Thanh Hóa, CN Công ty Palace (KCX Tân Thuận), tính toán: “Cả tiền tăng ca được khoảng 1,3 triệu đồng/tháng thì có để dành đến đời con, rồi cháu cũng chưa chắc mua được miếng đất nhỏ ở ngoại thành, nói chi đến nhà!”.

Chị Nguyễn Thị O. làm việc cho Công ty May Lan Anh - TPHCM hơn 10 năm. Nay gần 40 tuổi, không tăng ca nổi, chị xin nghỉ việc. Toàn bộ các chế độ trợ cấp của chị trong hơn 10 năm làm việc chưa đến 10 triệu đồng. Với số tiền ấy, chị chỉ còn mỗi con đường là về quê, buôn bán vặt kiếm sống qua ngày.

Theo các chuyên gia lao động, hiện nay, lao động nhập cư chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu lao động công nghiệp của TPHCM. Sau một thời gian làm việc, một lượng lớn lao động đã hết sức khỏe, không trụ lại được nên bị đào thải. Và đó không chỉ là bi kịch của bản thân mỗi người CN mà chính là nguy cơ thiếu hụt nhân lực của một TP công nghiệp trọng điểm của cả nước.