Quỹ BHXH khó "vỡ"

"Doanh nghiệp (DN) luôn mong muốn người lao động (NLĐ) cống hiến và gắn bó lâu dài nhưng NLĐ lại canh đúng thời điểm sắp đủ thời gian đóng BHXH 20 năm để xin nghỉ việc và hưởng BHXH một lần. Điều này gây ra sự biến động về lao động khiến DN gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân của tình trạng trên là do chế độ lương hưu hiện nay chưa tạo được niềm tin cho NLĐ". Đại diện Công ty TNHH Đế Lĩnh (KCX Tân Thuận, TP HCM) đã phát biểu như vậy tại buổi đối thoại về chính sách BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp với DN có vốn đầu tư nước ngoài do BHXH Việt Nam và Phòng Thương mại - Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức mới đây.

Thiếu niềm tin với lương hưu

Đại diện Công ty TNHH Đế Lĩnh chia sẻ: Năm 2016, công ty bị biến động lao động rất lớn do NLĐ (chủ yếu là những lao động làm việc lâu năm) đồng loạt nộp đơn xin nghỉ việc. "Công ty chúng tôi thành lập từ năm 1997 và có nhiều NLĐ đã gắn bó từ những ngày đầu. Tính đến thời điểm xin nghỉ việc, họ đã có thời gian tham gia BHXH 19 năm, như vậy điều kiện để hưởng hưu trí (có đủ 20 năm đóng BHXH) là hoàn toàn trong tầm tay. Song, do đa số lao động tại công ty là dân nhập cư, chỉ muốn đi làm, đóng góp và hưởng BHXH một lần chứ không hề nghĩ đến lương hưu. Mặt khác, việc nhà nước điều chỉnh cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi khiến mức hưởng giảm và thời gian đóng kéo dài cũng khiến NLĐ không còn tin vào chế độ hưu trí" - đại diện công ty phân tích.

Đại diện doanh nghiệp có vốn nước ngoài phát biểu ý kiến tại buổi đối thoại

Cùng quan điểm, đại diện Công ty Logitem Việt Nam cho biết DN thành lập từ năm 1994 nên vừa qua bắt đầu giải quyết chế độ hưu cho NLĐ. Do trước đây chưa có quy định về lương tối thiểu, xuất phát điểm đóng BHXH của NLĐ thấp nên khi tính bình quân toàn bộ quá trình đóng, mức lương hưu của NLĐ nhận được rất "phản cảm" khiến họ không muốn hưởng lương hưu. Đề nghị nhà nước nên xem xét lại công thức tính lương hưu để không gây ra tình trạng bất bình đẳng giữa những người tham gia trước và sau khi áp dụng mức lương tối thiểu.

Còn đại diện Công ty TNHH Mtex Việt Nam (KCX Tân Thuận, TP HCM) cho rằng cần xem xét lại cách tính lương hưu cho NLĐ làm việc ở khối DN trong và ngoài nhà nước để tạo sự công bằng, tức là tính bình quân lương của toàn bộ quá trình đóng chứ không phải tính bình quân 5 năm hoặc 10 năm cuối đối với NLĐ ở khối DN nhà nước như hiện nay. Ngoài ra, cần hạch toán rạch ròi khối lương hưu mà quỹ BHXH đang phải gánh cho nhóm bộ đội, công an, CB-CNV nhà nước và NLĐ làm cho khu vực nhà nước trước năm 1995 nhằm tránh vỡ quỹ BHXH chung.

Điều chỉnh để cải thiện lương hưu

Đối thoại với các DN, ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, cho rằng mặc dù việc tính bình quân toàn bộ quá trình đóng BHXH khiến mức lương hưu của NLĐ thấp (do mức xuất phát điểm thấp) có xảy ra nhưng NLĐ không nên quá lo lắng về vấn đề này vì khi nghỉ hưu, mức lương hưu của NLĐ sẽ được cải thiện bằng cách cộng thêm chỉ số trượt giá (CPI) do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định hằng năm.

Theo ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, hiện nay phía DN đang kêu mức đóng BHXH quá cao nhưng NLĐ lại than được hưởng mức lương hưu thấp. Tình trạng trên xảy ra là do nước ta đang đóng BHXH trên nền lương thấp (chủ yếu căn cứ vào mức lương tối thiểu) cho nên mức lương hưu được hưởng cũng thấp tương ứng. "Sắp tới, việc điều chỉnh mức đóng BHXH bao gồm cả lương, các khoản phụ cấp và các khoản hỗ trợ khác sẽ góp phần cải thiện nền lương hưu của NLĐ. Khi đạt được mức lương đóng BHXH như kỳ vọng, các cơ quan chức năng sẽ tính đến chuyện giảm tỉ lệ đóng cho DN theo hướng vừa giảm gánh nặng cho DN nhưng cũng bảo đảm được mức lương hưu tương đối cho NLĐ" - ông Chính nhấn mạnh.