"Chia tay" tiền mặt?

Chuyện "chia tay" với tiền mặt không phải chỉ là thay đổi một thói quen đã có từ lâu, việc người dùng đồng ý không dùng tiền mặt để thanh toán còn mang yếu tố tâm lý, sự an toàn và tiện lợi. Nhà nước, các tổ chức tín dụng, ngân hàng, lẫn các đơn vị kinh doanh... cần hợp nhau hình thành hệ sinh thái không xài tiền mặt. Hiện có nhiều hình thức TTĐT mang tính đại chúng như các loại thẻ ngân hàng, ví điện tử, Internet Banking, tiền di động (mobile money)... Trong số này, các loại hình TTĐT có gắn với tài khoản ngân hàng thường bị hạn chế bởi không phải ai cũng có tài khoản ngân hàng. Gần đây, cơ quan chức năng có vẻ thuận tình với hình thức thanh toán bằng tài khoản di động. Theo số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, vào thời điểm tháng 12-2018, Việt Nam có khoảng 130 triệu thuê bao di động - con số không nhỏ so với số dân hơn 97 triệu người (theo số liệu tháng 3 vừa qua của Liên Hiệp Quốc). Trong khi đó, theo Ngân hàng Nhà nước, tính tới cuối tháng 6-2018, gần 43,2 triệu người dân có tài khoản ngân hàng, nghĩa là còn gần 40% dân số trong độ tuổi từ 15 tuổi trở lên chưa có tài khoản ngân hàng. Vì thế, việc cho phép người sở hữu số điện thoại di động có thể sử dụng tài khoản di động của mình thanh toán các chi phí - có hạn mức - có nhiều tính khả thi. Đến nay, hai nhà mạng VinaPhone và Viettel đã được cấp phép làm trung gian thanh toán, có đủ điều kiện triển khai thanh toán di động mobile money.

Để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, theo chúng tôi, cần phải có một số điều kiện như: Số điểm chấp nhận thanh toán điện tử phủ rộng khắp; quy trình đăng ký sử dụng an toàn, tiện lợi, dễ dàng (có nguồn nói rằng người ta cần thực hiện tới 8 bước mới có thể hoàn tất quy trình đăng ký ví điện tử); nhà chức trách và các bên có liên quan cam kết bảo đảm an toàn tối đa trong việc TTĐT để người dân an tâm sử dụng.

Với đặc thù của xã hội, thương mại điện tử, bán hàng online ở Việt Nam trong thời gian qua phát triển được một phần quan trọng chính là chấp nhận hình thức thanh toán COD (trả tiền mặt khi nhận hàng) - một hoạt động lai (hybrid) - tất cả các khâu đều online tới khâu thanh toán lại là offline. Trong số 7 nước mà hệ thống thương mại điện tử Shopee đang hoạt động, Việt Nam có tỉ lệ thanh toán tiền mặt cao nhất. Vì thế, chắc chắn thương mại điện tử ở Việt Nam sẽ còn tăng trưởng nhiều hơn khi ngày càng có nhiều người chuyển sang thanh toán không dùng tiền mặt.