Ngại chia sẻ dữ liệu là tự cô lập

TP HCM đã đi đúng hướng khi "Đề án Xây dựng TP HCM trở thành đô thị thông minh giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2025", tập trung vào 4 trụ cột: Kho dữ liệu dùng chung (DLDC) và hệ sinh thái dữ liệu mở; Trung tâm điều hành đô thị thông minh; Trung tâm mô phỏng dự báo kinh tế - xã hội và Trung tâm an toàn thông tin TP. Đúc kết kinh nghiệm của các nước, kho DLDC chỉ có thể đem lại lợi ích cao khi có được sự chung tay góp sức của cả cộng đồng.

Tâm lý phòng thủ

Nền tảng để đẩy mạnh việc chuyển đổi số chính là cơ sở dữ liệu (CSDL), trong đó DLDC là cực kỳ quan trọng để các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp (DN) phát triển các ứng dụng, xây dựng các dịch vụ trực tuyến phục vụ người dùng và tăng hiệu quả làm việc. Có nó, dữ liệu của các ứng dụng, dịch vụ được bảo đảm tính thống nhất, chính xác, có tính tương thích và liên thông cao.

Tuy nhiên, việc xây dựng kho DLDC thường gặp trở ngại lớn nhất là không ít cơ quan, tổ chức không muốn chia sẻ dữ liệu mà mình sở hữu. Trong các lý do, có nỗi lo về an toàn thông tin và cả độc quyền thông tin. Chính thái độ này gây nhiều trở ngại cho công tác CSDL. Theo chuyên gia Phí Anh Tuấn, Chủ tịch Công ty Tư vấn CNTT PAT Consulting, từ trước tới nay, dữ liệu chỉ được sử dụng trong nội bộ đã tạo nên một tâm lý "phòng thủ". Với các cơ quan tổ chức lớn, việc chia sẻ thông tin còn vấp rào cản tư tưởng "quyền lực" bị chia sẻ khi thông tin không còn cát cứ của bộ phận mình. Trong DN, số liệu kinh doanh được coi là tài liệu "mật". Trước áp lực phải tham gia chuỗi cung ứng dữ liệu điều hành, DN Việt Nam lại gặp lúng túng không biết phải chia sẻ thế nào do quá trình tổ chức dữ liệu hiện có không khoa học nên không thể phân quyền các loại dữ liệu được chia sẻ.

Kho dữ liệu dùng chung sẽ giúp cơ quan quản lý làm việc hiệu quả hơn. Trong ảnh: Giải quyết hồ sơ cho doanh nghiệp tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Để bảo đảm cho việc xây dựng DLDC thành công thì phải xác định nội dung cụ thể. Việc có được cơ chế và tạo điều kiện cho cả xã hội cùng tham gia đóng góp vào CSDL dùng chung sẽ tạo sự liên thông rộng khắp, nội dung phong phú và đa dạng, tiết kiệm thời gian, công sức và tiền của cho xã hội (nhờ tránh được tình trạng ai cần, người ấy phải làm, không trùng lắp). Muốn vậy, đòi hỏi cơ quan quản lý, nhà lãnh đạo phải quyết liệt và cụ thể hóa các loại thông tin, dữ liệu mà từng cơ quan, tổ chức phải cung cấp cho kho DLDC.

Quy định rõ phạm vi, mức độ khai thác

Vào tháng 12-2019, UBND TP HCM đã có quyết định thành lập CSDL dùng chung của thành phố. Cụ thể, những thông tin cơ bản của người dân gồm: số định danh cá nhân, họ và tên, ngày tháng năm sinh, giới tính, quê quán, nhóm máu, tình trạng hôn nhân, CMND/căn cước công dân, nơi thường trú... sẽ được tích hợp và trở thành DLDC của TP.

Sở Thông tin và Truyền thông được giao là đơn vị chủ trì việc phối hợp với các đơn vị thực hiện tích hợp các dữ liệu liên quan về kho DLDC của TP tại cổng dữ liệu của TP. Theo quy định, hiện các sở, ban, ngành, UBND các quận, huyện được cấp tài khoản và phân quyền khai thác DLDC của TP. Theo những nhà chuyên môn, việc khai thác kho DLDC này đòi hỏi có quy định rõ phạm vi, mức độ khai thác thông tin của từng đối tượng; cũng như thẩm định về độ mở của từng loại thông tin trước khi cung cấp đại trà, bảo đảm tính bảo mật thông tin. Ngày 31-3, UBND TP đã ban hành Danh mục dữ liệu không gian dùng chung nhằm hỗ trợ cho công tác quy hoạch và quản lý đô thị thông minh. Trả lời phỏng vấn của báo giới mới đây, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong cho biết: "Kho DLDC của TP - giai đoạn 1 đã đi vào hoạt động tại Công viên Phần mềm Quang Trung trên cơ sở tích hợp dữ liệu hiện có của các sở, ngành. Kho dữ liệu đã tích hợp được CSDL văn bản điện tử, một cửa điện tử, khiếu nại tố cáo, đường dây nóng, đăng ký doanh nghiệp, đầu tư nước ngoài, dự án đầu tư công, địa chính, khám chữa bệnh, chứng chỉ hành nghề y, cơ sở giáo dục, dịch vụ giáo dục…".

Theo Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, từ năm 2020-2025, TP HCM tiến đến xây dựng chính quyền điện tử thông minh trên cơ sở công nghệ dữ liệu lớn (big data), dữ liệu mở, trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây và tận dụng kênh mạng xã hội để cung cấp các dịch vụ công thông minh cho người dân và DN. Sau năm 2025 là giai đoạn chính quyền điện tử cá nhân hóa, khi các dịch vụ công được thực hiện tự động bởi các tương tác giữa máy và máy.

Trong chuyến làm việc của đoàn cán bộ TP HCM do Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân dẫn đầu với Công ty Gojek ở Indonesia (nhà đầu tư của ứng dụng GoViet ở Việt Nam) hồi tháng 8-2019, TP đã chủ động đề nghị GoViet chia sẻ CSDL mà mình có về một số lĩnh vực ở TP HCM nhằm phục vụ công tác quy hoạch, phát triển đô thị theo đề án xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh. Đây là một điển hình cho việc khai thác CSDL mà các cơ quan, tổ chức bên thứ ba sở hữu bổ sung cho CSDL dùng chung của TP.