Đặc khu Côn Đảo với tầm nhìn phát triển mới

Côn Đảo - quần đảo nằm giữa biển khơi, cách trung tâm TP HCM hơn 230 km về phía Đông Nam - từ lâu đã mang bề dày lịch sử và ý nghĩa văn hóa, tâm linh đặc biệt. Hành trình "duyên nợ" giữa Côn Đảo và TP HCM, từ thời điểm từng là huyện Côn Sơn trực thuộc TP HCM (1976 - 1977) đến nay trở thành đặc khu duy nhất của siêu đô thị này, là câu chuyện về sự gắn kết lịch sử và những triển vọng phát triển đầy hứa hẹn trong tương lai.

Hành trình lịch sử

Ngày 18-9-1976, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định 164-CP, thành lập huyện Côn Sơn trực thuộc TP HCM. Đây là cột mốc đánh dấu mối liên hệ hành chính đầu tiên giữa Côn Đảo và TP HCM. Đến ngày 15-1-1977, Quốc hội khóa VI phê chuẩn việc đổi tên huyện Côn Sơn thành huyện Côn Đảo và sáp nhập với tỉnh Hậu Giang.

Trải qua nhiều lần tổ chức, sắp xếp, gần nửa thế kỷ sau, vào ngày 1-7-2025, Côn Đảo chính thức trở thành đặc khu duy nhất trực thuộc TP HCM sau khi sáp nhập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương vào thành phố. Sự "trở lại" này không chỉ khơi gợi những ký ức lịch sử mà còn mở ra một chương mới của cả Côn Đảo lẫn TP HCM. Từ một huyện đảo, Côn Đảo giờ đây mang trọng trách là đặc khu kinh tế, được kỳ vọng trở thành hình mẫu phát triển bền vững, hiện đại và mang bản sắc riêng.

Trên thực tế, Côn Đảo không chỉ là một địa danh hành chính mà còn là biểu tượng của tinh thần bất khuất, nơi ghi dấu những sự kiện tranh đấu hào hùng của dân tộc. Từ "địa ngục trần gian" với hệ thống nhà tù khét tiếng thời Pháp - Mỹ, Côn Đảo đã vươn mình trở thành "đảo ngọc" với tiềm năng du lịch và kinh tế biển nổi bật. Trên mảnh đất xinh đẹp này, rất nhiều người con của Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định bị đày ải, không ít người đã nằm lại mãi mãi. Nhiều thế hệ lãnh đạo của thành phố cũng từng được tôi luyện ở các nhà tù khét tiếng này.

Việc từng là huyện Côn Sơn trực thuộc TP HCM trong quá khứ và nay trở thành đặc khu duy nhất của thành phố mang tên Bác thể hiện sự tiếp nối sâu sắc về mặt lịch sử và văn hóa. TP HCM, với vai trò là trung tâm kinh tế, văn hóa của cả nước, sẽ mang đến cho Côn Đảo nguồn lực và cơ hội để phát triển mạnh mẽ hơn. Trong khi đó, Côn Đảo góp phần làm phong phú thêm bản sắc của TP HCM với di sản lịch sử và thiên nhiên độc đáo.

Kỳ vọng vươn tầm

Với định hướng "xanh - bản sắc - đáng sống", Côn Đảo được quy hoạch trở thành khu du lịch quốc gia, tập trung vào du lịch sinh thái biển đảo, lịch sử, văn hóa và tâm linh.

Trong chiến lược phát triển của đặc khu Côn Đảo có một số điểm nhấn chính. Thứ nhất, đó là phát triển du lịch chất lượng cao.

Côn Đảo sở hữu hệ sinh thái biển đảo phong phú với hơn 340 loài san hô, 1.300 loài sinh vật biển, là nơi duy nhất ở Việt Nam có rùa biển (vích) quý hiếm lên bờ đẻ trứng hằng năm. Vườn Quốc gia Côn Đảo, vịnh Đầm Tre và các bãi biển như Bãi Nhát, Đầm Trầu là những điểm đến hấp dẫn. Chợ đêm Côn Đảo, với nhiều món ăn đặc sản cũng góp phần tạo nên trải nghiệm ẩm thực xanh, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường. Những nỗ lực này không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn khẳng định cam kết của Côn Đảo trong việc bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững.

Thứ hai là kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường. Côn Đảo đang tiên phong trong việc ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn để phát triển bền vững.

Đề án "Nghiên cứu và ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững huyện Côn Đảo giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030" đã được triển khai, tập trung vào việc quản lý tài nguyên, giảm thiểu rác thải và bảo vệ hệ sinh thái.

Trước mắt, nhiều khách sạn đã áp dụng các biện pháp giảm rác thải nhựa, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, góp phần xây dựng hình ảnh "đảo xanh, đảo thông minh"… Hiện nay, du khách đến với Côn Đảo hẳn rất ấn tượng với những con đường rất sạch và rợp bóng cây xanh.

Bên cạnh đó là điểm nhấn về đầu tư hạ tầng và an sinh xã hội. Hạ tầng giao thông và năng lượng là trọng tâm phát triển của Côn Đảo. Dự án cấp điện từ lưới điện quốc gia cho Côn Đảo đã khởi công và dự kiến đóng điện trong năm 2025, bảo đảm nguồn cung điện ổn định.

Các tuyến tàu cao tốc từ Vũng Tàu, cảng Trần Đề và TP HCM, cùng với cảng tàu khách Bến Đầm, đã rút ngắn thời gian di chuyển và nâng cao khả năng kết nối vời Côn Đảo. Đặc biệt, dự án nâng cấp sân bay Côn Đảo, dự kiến hoàn thành vào năm 2030 với công suất 2 triệu lượt khách/năm, sẽ mở ra cơ hội kết nối trực tiếp với các trung tâm kinh tế quốc tế, giảm phụ thuộc vào các tuyến trung chuyển.

Từ huyện Côn Sơn năm xưa đến đặc khu kinh tế hôm nay, Côn Đảo đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành hình mẫu phát triển bền vững, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản, thiên nhiên và khai thác kinh tế biển.

Với nguồn lực đầu tư mạnh mẽ của TP HCM, kỳ vọng Côn Đảo không chỉ là "viên ngọc xanh giữa đại dương" mà còn là biểu tượng của sự thịnh vượng, mang dấu ấn và bản sắc riêng. Hành trình này không chỉ là sự "trở lại" mà còn là bước tiến để Côn Đảo vươn tầm quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của TP HCM trong khu vực và thế giới.