Phần mềm nguồn mở đã tới đâu?

Bộ phần mềm ứng dụng mã nguồn mở OpenOffice.Org tương đương với MS Office

Tại hội thảo “Thúc đẩy ứng dụng và phát triển phần mềm mã nguồn mở” ngày 14-12, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Nguyễn Minh Hồng khẳng định, cùng với xu thế chung của thế giới, Việt Nam cũng đã có những chính sách về vấn đề nguồn mở.

Kết quả khá thấp

Tuy nhiên, Thứ trưởng cho rằng việc ứng dụng phần mềm mã nguồn mở (PMMNM) ở Việt Nam còn hạn chế vì thiếu các quy định cụ thể về việc áp dụng các chuẩn mở, chính sách, cơ chế tài chính, định mức, các quy định cụ thể về ứng dụng phần mềm nguồn mở cũng như chính sách ưu tiên sử dụng trong các cơ quan Nhà nước làm cơ sở để các cơ quan thống nhất thực hiện.

Thời gian qua, Bộ TT&TT đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn triển khai thúc đẩy việc phát triển và ứng dụng phần mềm mã nguồn mở. Ông Nguyễn Thanh Tuyên, Phó Vụ trưởng Vụ Công nghệ Thông tin (Bộ TT&TT), cho biết theo chỉ thị 07/2008, các đơn vị chuyên trách về CNTT của các bộ, cơ quan ngang bộ và các sở TT&TT trên cả nước triển khai cài đặt và tổ chức tập huấn, hướng dẫn sử dụng các PMMNM đã được Bộ TT&TT khuyến cáo sử dụng. Cụ thể, đó là các phần mềm văn phòng OpenOffice.org, thư điện tử trên máy trạm Mozilla ThunderBird, trình duyệt web Mozilla FireFox và bộ gõ tiếng Việt Unikey. Chậm nhất là ngày 31-12-2009, các cơ quan, đơn vị thuộc bộ, ngành và các tỉnh phải bảo đảm 70% máy trạm được cài đặt các PMMNM, 70% cán bộ, nhân viên được tập huấn, hướng dẫn sử dụng, trong đó tối thiểu 40% cán bộ, nhân viên sử dụng các phần mềm nêu trên trong công việc. Đây là một trong những giải pháp hàng đầu hỗ trợ đắc lực các tổ chức, cá nhân sử dụng phần mềm làm chủ công nghệ, tránh sự lệ thuộc vào các nhà cung cấp giải pháp độc quyền, giảm chi phí mua sắm phần mềm, góp phần đảm bảo khả năng thực thi quyền

Hệ điều hành nguồn mở Linux được yêu cầu ưu tiên sử dụng trong các cơ quan nhà nước

sở hữu trí tuệ cho các cơ quan Nhà nước, đồng thời góp phần không nhỏ thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp phần mềm trong nước.

Thế nhưng đến năm 2010 cũng mới chỉ có 4/12 bộ, ngành cài PMMNM cho máy trạm. Trong số 12 bộ, cơ quan Nhà nước gửi báo cáo về Bộ TT&TT, mới chỉ có 3/12 bộ cài phần mềm OpenOffice, 7/12 bộ cài Unikey, 6/12 bộ cài Firefox, 4/12 bộ cài Thunderbird... “Đó là kết quả khá thấp!” - Phó Vụ trưởng Nguyễn Thanh Tuyên nói.

Các trường chưa chuyển động

Ngày 1-3-2010, Bộ GD-ĐT đã ban hành thông tư 08/2010/TT-BGDĐT quy định việc sử dụng phần mềm tự do mã nguồn mở trong các cơ sở giáo dục nhằm hạn chế vi phạm bản quyền, tiết kiệm chi phí bản quyền, định hướng sử dụng các chuẩn mở và đảm bảo an toàn cho các hệ thống thông tin.

Các phần mềm được yêu cầu sử dụng chính thức gồm phần mềm văn phòng OpenOffice, bộ gõ tiếng Việt Unikey, trình duyệt Mozilla Firefox, phần mềm thư điện tử máy trạm Thunderbird của Mozilla và hệ điều hành Linux. Đây là những phần mềm đã được Bộ TT&TT quy định trong chỉ thị 07/2008 phải ưu tiên sử dụng trong các cơ quan Nhà nước.

Trong số 5 phần mềm trên, thông tư đưa ra thời hạn đến tháng 9-2010, các cơ sở giáo dục hoàn tất việc triển khai các phần mềm OpenOffice.Org, Unikey, Firefox. Nhưng cho đến giờ nhiều giáo viên môn tin học văn phòng tại các trường PTTH, cao đẳng và đại học đều nói có nghe đến PMMNM OpenOffice.Org nhưng chưa thấy triển khai.

Bên cạnh các phần mềm yêu cầu sử dụng, Bộ GD-ĐT cũng đưa ra danh mục hơn 20 loại phần mềm nguồn mở được khuyến khích sử dụng, gồm phần mềm e-learning, thư viện số, quản lý lớp học, cổng thông tin điện tử, diễn đàn, phần mềm quản lý nội dung (CMS), xử lý âm thanh, xử lý ảnh, máy chủ cơ sở dữ liệu, thư điện tử, công cụ web cho đến các phần mềm xuất bản và nhắn tin. Thông tư còn chỉ dẫn kho được đặt tại opensource.moet.gov.vn hoặc manguonmo.moet.gov.vn và www.edu.net.vn/media, yêu cầu các website của các cơ sở giáo dục cần có đường liên kết đến kho phần mềm tự do mã nguồn mở này. Nhưng đến nay khi vào các trang manguonmo.moet.gov.vn và opensource.moet.gov.vn không thể tìm thấy kho phần mềm tự do mã nguồn mở giáo dục cũng như các chỉ dẫn sử dụng.

Khi thông tư 08 vừa được ban hành đã có nhiều ý kiến băn khoăn về các giáo trình sử dụng khi giảng dạy các phần mềm tự do mã nguồn mở này. Bởi trước khi có thông tư này, học sinh đều được nhà trường sử dụng bộ giáo trình giảng dạy phần mềm có bản quyền là Microsoft Office.