Dấu mốc lịch sử

Sáng 16-6, với 100% đại biểu (ĐB) có mặt tán thành, Quốc hội (QH) khóa XV đã thông qua Nghị quyết của QH sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Nghị quyết và luật có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua. Chiều cùng ngày, Chủ tịch nước cũng đã ký lệnh công bố nghị quyết, công bố luật để có hiệu lực ngay từ ngày 16-6.

Ý Đảng, lòng dân, phù hợp với tình hình thực tiễn

Ngay sau khi QH thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Chủ tịch QH Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành Nghị quyết số 203/2025/QH15 về nội dung đặc biệt quan trọng này. Theo Nghị quyết của QH, điều 110 của Hiến pháp được sửa đổi, bổ sung như sau: Các đơn vị hành chính của nước ta được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do QH thành lập.

Điều 111 được sửa đổi, bổ sung như sau: Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo do Quốc hội quy định. Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do QH quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó. Hiến pháp sửa đổi cũng quy định kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1-7-2025. Sau khi kết thúc hoạt động cấp huyện từ ngày 1-7, tại các đơn vị hành chính được hình thành sau sắp xếp sẽ không tổ chức bầu các chức danh như: Chủ tịch, phó chủ tịch HĐND; trưởng các ban của HĐND; chủ tịch, phó chủ tịch và ủy viên UBND; không bầu trưởng đoàn, phó trưởng đoàn ĐBQH. Thay vào đó, căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, sẽ phân cấp chỉ định các chức danh nêu trên ở các đơn vị hành chính mới hình thành sau sắp xếp.

Theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) đã được thông qua, đơn vị hành chính được tổ chức thành 2 cấp, gồm có: Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh); xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh (cấp xã). Chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính quy định tại khoản 1 điều 1 của luật này, trừ đơn vị hành chính quy định tại điều 28 của luật này, là cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND. Về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, luật quy định HĐND cấp xã có 2 ban là Ban Kinh tế - Ngân sách và Ban Văn hóa - Xã hội; giữ nguyên số lượng ĐB HĐND cấp tỉnh, cấp xã trong khung tối thiểu và tối đa (riêng số lượng ĐB HĐND của TP HCM và Hà Nội có 125 ĐB).

Trước khi QH biểu quyết thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Khắc Định cho biết với hơn 280 triệu lượt ý kiến tham gia về tất cả nội dung trong dự thảo nghị quyết, đã cho thấy sự quan tâm, đồng tình ủng hộ và tinh thần trách nhiệm rất cao của các tầng lớp nhân dân đối với những công việc hệ trọng của đất nước. Đây thực sự kết tinh trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; đã phản ánh sâu sắc ý chí, nguyện vọng của nhân dân, kết hợp giữa ý Đảng, lòng dân, phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Ông Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh đây sẽ là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, người dân hạnh phúc, yên vui.

Cấp thiết xây dựng đường Vành đai 4

Chiều cùng ngày, QH thảo luận ở tổ về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi); chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TP HCM.

ĐB Trần Hoàng Ngân (đoàn TP HCM) đồng tình, ủng hộ việc sớm thông qua chủ trương đầu tư dự án xây dựng đường Vành đai 4 TP HCM. Bên cạnh hồ sơ trình của Chính phủ, ông Ngân đánh giá cao báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính và Kinh tế, đã cung cấp góc nhìn tổng quan về dự án. Theo ông Ngân, sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 (giai đoạn phân kỳ) của dự án khoảng 120.412 tỉ đồng. Dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn nhà đầu tư, bao gồm vốn ngân sách nhà nước khoảng 69.780 tỉ đồng (chiếm 57,95%). Trong đó, vốn ngân sách trung ương khoảng 29.687 tỉ đồng, vốn ngân sách địa phương khoảng 40.092 tỉ đồng. Vốn nhà nước đầu tư khoảng 50.632 tỉ đồng. "Như vậy, địa phương sắp tới sẽ cần nguồn lực rất lớn để đầu tư cho các dự án hạ tầng. Do đó, tôi vẫn bảo lưu quan điểm tại dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), cần cho TP HCM giữ lại 100% số thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất" - ông Ngân đề nghị.

ĐB Trần Hoàng Ngân đánh giá dự án này rất cần thiết cho TP HCM và các địa phương trong vùng Đông Nam Bộ. Dự án góp phần kết nối các khu vực trong TP HCM sau sắp xếp như TP HCM đến Bình Dương (cũ), TP HCM đến Bà Rịa - Vũng Tàu. Đồng thời, tăng cường kết nối vùng Đông Nam Bộ với các vùng lân cận, kết nối các khu công nghiệp với cảng biển, từ đó giảm chi phí logistics. Ngoài ra, với tuyến đường vành đai này, sẽ hạn chế xe tải đi vào nội đô, giảm ùn tắc trong đô thị, giảm tai nạn giao thông. Ông Ngân cũng kiến nghị các cơ chế, chính sách đặc thù hiện đang áp dụng cho các dự án đường giao thông trọng điểm thì có thể xem xét áp dụng cho các dự án đường vành đai, trong đó có dự án Vành đai 4 TP HCM.

Cùng quan điểm, ĐB Sùng A Lềnh (đoàn Lào Cai) cho rằng đây là một dự án có ý nghĩa chiến lược, cấp thiết, mang lại nhiều lợi ích về kinh tế, giao thông và phát triển đô thị cho vùng Đông Nam Bộ và cả nước. "Dự án có tác động lan tỏa mạnh mẽ, giúp tăng cường kết nối vùng, giảm ùn tắc giao thông nội đô TP HCM, nâng cao hiệu quả logistics, thúc đẩy khai thác quỹ đất hai bên tuyến và hỗ trợ tiến trình đô thị hóa" - ông Lềnh nhấn mạnh. Về cơ chế đặc thù, ông Lềnh nêu rõ dự thảo cho phép miễn một số thủ tục như khai thác mỏ, chỉ định thầu, không thẩm định nguồn vốn. Tuy nhiên, theo ông Lềnh, cần quy định điều kiện áp dụng để tránh lạm dụng và rủi ro tham nhũng.