Giải bài toán lãi suất đầu ra?

Theo các chuyên gia tài chính, Ngân hàng (NH) Nhà nước (SBV) nâng lãi suất cơ bản từ 12% lên 14% là hợp lý. Các NH sẽ cạnh tranh trong phạm vi pháp luật với lãi suất huy động và cho vay không quá 21%. Tuy nhiên, thị trường hình thành mặt bằng lãi suất đầu vào 17,5% - 19% là NH thua lỗ. Nhiều NH đang phải đối mặt với giải pháp lãi suất đầu ra.

Khó tiếp cận vốn vay

Mặc dù lãi suất đầu vào tăng mạnh nhưng huy động vốn của các NH tăng không đáng kể, số lượng tiền gửi của các tổ chức kinh tế lại giảm dần bởi NH hạn chế cho vay nên doanh nghiệp phải sử dụng triệt để số tiền đang gửi. Một thành viên Hội đồng Tư vấn Tài chính tiền tệ quốc gia cho biết tổng cung tiền tệ thời điểm này chỉ khoảng 6%, trong khi cùng kỳ năm trước là 15%. Nguyên nhân chính là dự trữ bắt buộc tăng lên 11%, cùng với 20.300 tỉ đồng tín phiếu bắt buộc, dự trữ thanh toán... làm cho tỉ lệ dự trữ VNĐ ước tính lên tới 23%.

Thực tế cho thấy, một số ít NH có mạng lưới rộng khắp, dịch vụ thanh toán tốt...; huy động tiết kiệm lãi suất khoảng 16%/năm, đồng thời còn huy động được tiền gửi thanh toán của nhiều tổ chức kinh tế với lãi suất 6%-7% nên lãi suất đầu vào bình quân của những NH này chỉ trên 10%, từ đó lãi suất đầu ra có thể dưới 21%. Nhiều NH nhỏ chủ yếu huy động được tiền gửi cá nhân, lãi suất đầu vào từ 17% trở lên cùng với chi phí 4% nên không thể giảm lãi suất đầu ra. Từ đó, thị trường sẽ hình thành mặt bằng lãi suất cho vay 21%. Người vay rất khó tiếp cận vốn.

Nên điều chỉnh tăng trưởng tín dụng

Theo ông Võ Văn Châu, Tổng Giám đốc NH Phương Đông (OCB), để giải quyết khó khăn về thanh khoản, nhiều NH huy động vốn trên thị trường liên NH. Thế nhưng, mức lãi suất vay vốn NH bạn khá bất thường, gần như phụ thuộc vào quan hệ giữa hai bên. SBV sẽ can thiệp như thế nào để bảo đảm thanh khoản cho thị trường? Nên chăng ấn định mức lãi suất vừa phải cho thị trường liên NH. Khi đó, các NH nhỏ mới cân đối ổn định lãi suất huy động vốn bình quân, tính toán chi phí kinh doanh để đưa ra lãi suất cho vay hợp lý.

Lãnh đạo một số NH khác cũng kiến nghị SBV nên điều chỉnh hạn mức tín dụng lên 35%-40% để dư nợ cho vay không bị “sốc” (năm 2007 tăng trưởng tín dụng là 54%); hoặc cụ thể hóa hạn mức tín dụng kèm theo một biên độ nhất định cho từng NH theo tiêu chuẩn vốn tự có, hệ số an toàn vốn 8% trở lên, khả năng huy động vốn của NH đó.

Nới lỏng dự trữ bắt buộc?

Nguồn tiền nào sẽ cung cấp cho các NH khi mà huy động vốn tăng không đáng kể? Theo PGS-TS Trần Hoàng Ngân, Trưởng Khoa NH - Trường Đại học Kinh tế TPHCM, SBV cần nới lỏng dự trữ bắt buộc nhằm tăng hệ số tạo tiền. Nếu dự trữ bắt buộc xuống còn 8%, tức là sẽ có 30.000 tỉ đồng được bơm ra thị trường, cùng với hệ số tạo tiền 5 lần các NH có được ít nhất 150.000 tỉ đồng, đáp ứng nhu cầu vốn cho các đơn vị sản xuất kinh doanh. Số tiền này không ảnh hưởng đến lạm phát vì lãi suất cao nên NH và người vay đều thận trọng để sử dụng vốn hiệu quả. NH tiết giảm được chi phí kinh doanh, từ đó mặt bằng lãi suất đầu ra sẽ hạ nhiệt. Người vay vốn dễ “thở” hơn.

PGS-TS Nguyễn Thị Mùi (Học viện Tài chính) cũng cho rằng thời điểm này SBV nên nới “van” dự trữ bắt buộc là cần thiết nhưng quan trọng hơn phải có biện pháp không để các NH nhỏ tăng lãi suất đầu vào lên mức không tưởng.