Hai mặt của giao dịch ký quỹ

Với giao dịch ký quỹ, nhà đầu tư có thể sử dụng tín dụng do công ty chứng khoán cung cấp, mức  tín dụng được bảo đảm bởi tiền mặt hoặc chứng khoán (được xem như tài sản thế chấp) và nhà đầu tư phải trả lãi suất. Nói cách khác, nhà đầu tư vay tiền của công ty chứng khoán để mua cổ phiếu.

Giao dịch ký quỹ chỉ là cơ hội cho người kinh doanh tốt nhưng thiếu vốn. Trong ảnh: Nhà đầu tư giao dịch tại sàn chứng khoán Ngân hàng BIDV. Ảnh: H.Thúy

Tăng tính thanh khoản

Ông L.V.P, một nhà đầu tư tại Công ty Chứng khoánVinataba, cho biết với số vốn ban đầu chỉ hơn 200 triệu đồng nhưng do thân quen nên ông được phép giao dịch ký quỹ nhiều đợt lên tới 2 tỉ đồng. “May mắn cho tôi là những thời điểm ký quỹ để mua cổ phiếu, thị trường chứng khoán lại đi lên nên thu lời được 80 triệu đồng. Công ty chứng khoán cấn trừ lãi suất số tiền ký quỹ và phí giao dịch 30 triệu đồng, tính ra tôi lãi được 50 triệu đồng” - ông P. nói.

Như vậy, khi ký quỹ để mua cổ phiếu, nếu VN-Index tăng điểm, nhà đầu tư có thể tăng thêm lợi nhuận. Công ty chứng khoán tăng thêm nguồn thu từ phí giao dịch và lãi suất cho vay. Ví dụ, nhà đầu tư muốn mua 200 cổ phiếu có thể ký quỹ 50% trên giá mua, còn 50% vay của công ty chứng khoán. Khi giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư sẽ thu lợi 100% số cổ phiếu. Ngược lại, nếu cổ phiếu giảm 50% giá trị thì nhà đầu tư không những mất 100% vốn mà còn phải chi trả lãi suất vay vốn và phí giao dịch. Ngay cả khi cổ phiếu giữ nguyên mức giá, nhà đầu tư cũng lỗ, bởi số lãi phải trả cho số tiền vay trong suốt thời gian ký quỹ cứ tăng dần lên.

Nhiều người cho rằng “thế chân” một số tiền nhất định rồi vay thêm tiền của công ty chứng khoán để mua một số lượng cổ phiếu như mong muốn là hình thức mua khống cổ phiếu. Điều này sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường, tăng tính thanh khoản cho thị trường.

Hệ lụy khó lường

Mới đây, Bộ Tài chính lấy ý kiến về dự thảo quy định cho phép nhà đầu tư được ký quỹ khi mua bán chứng khoán. Theo dự thảo, tỉ lệ ký quỹ có thể là 50%, tức là nhà đầu tư có 1 triệu đồng có thể mua số cổ phiếu trị giá đến 2 triệu đồng. Giới kinh doanh cổ phiếu nhận định: Nếu quy định giao dịch ký quỹ thành hiện thực thì thị trường chứng khoán sẽ có bước đột phá, kích thích thị trường chứng khoán phát triển.

Tuy nhiên, không ít chuyên gia tài chính lo ngại nhà đầu tư đồng loạt ký quỹ để mua chứng khoán. Giá cổ phiếu sẽ tăng nóng. Lúc đó, thị trường chứng khoán như cơn lốc kéo nhiều người lao vào cổ phiếu với kỳ vọng thu lợi lớn.

Đến một lúc nào đó, trạng thái này đẩy thị trường lên tình trạng bong bóng và có thể vỡ bất cứ lúc nào. Khi chứng khoán có nguy cơ đi xuống sẽ có nhiều nhà đầu tư lo sợ rủi ro nên nóng lòng bán cổ phiếu để cắt lỗ, trả nợ công ty chứng khoán; từ đó đẩy thị trường đi xuống nhanh  và sâu hơn. Mặt khác, khi giá cổ phiếu giảm đến tỉ lệ nhất định nếu bên ký quỹ không có tiền để bổ sung vào tài khoản thì các công ty chứng khoán sẽ bán cổ phiếu để thu hồi vốn. Điều này sẽ tái lập hiện tượng các ngân hàng bán tháo cổ phiếu cầm cố khiến chỉ số VN-Index của tháng 5 và tháng 6 -2008 lún sâu.