Đẩy nhanh chuyển đổi mô hình tăng trưởng mới

Đây là ý kiến được nhiều chuyên gia đưa ra tại tọa đàm ra mắt Báo cáo kinh tế TP HCM: Phục hồi và sẵn sàng sang kỷ nguyên mới, do Đại học Kinh tế TP HCM (UEH) và Cục Thống kê TP HCM phối hợp tổ chức, ngày 25-12.

Tìm kiếm động lực tăng trưởng mới

Đại diện nhóm tác giả nghiên cứu báo cáo kinh tế TP HCM của UEH, TS Hồ Hoàng Anh cho biết năm 2024, GRDP thành phố dự báo tăng 7,17% so với năm trước, duy trì đà tăng trưởng ổn định sau đại dịch COVID-19.

Dù vậy, đà tăng trưởng này vẫn chưa quay lại được với xu hướng tăng của giai đoạn trước đại dịch, phần nào phản ánh kinh tế Thành phố đang phải đối mặt với một thử thách kép: Phục hồi sau đại dịch song song với việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ thâm dụng lao động sang công nghệ cao và xanh hóa. TP HCM cần phải nhanh chóng chuyển đổi mô hình tăng trưởng và khai thác tiềm năng của mô hình tăng trưởng mới để đạt được tốc độ tăng trưởng cao.

Trong năm 2025, nền kinh tế thế giới được dự báo sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng. Đây là điều kiện thuận lợi cho Thành phố tiếp tục đẩy nhanh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng công nghệ cao và xanh hóa, thực hiện cuộc chuyển đổi kép bao gồm chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

"Kinh tế TP HCM trong năm 2025 được dự báo sẽ tiếp tục đà hồi phục nhờ vào tăng trưởng của ngành dịch vụ, công nghiệp và xây dựng. Tuy nhiên, Thành phố đang còn phải đối mặt với 3 thách thức lớn trong việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng để bước sang một kỷ nguyên mới với tốc độ tăng trưởng cao và bền vững: nguồn nhân lực chất lượng cao, đầu tư của các doanh nghiệp (DN) trong nước và nước ngoài, cơ sở hạ tầng" - TS Hồ Hoàng Anh nói.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM, cho rằng: "Thành phố nên xem lại quan điểm về các ngành công nghiệp truyền thống, ngành nào nên tiếp tục đầu tư phát triển, ngành nào nên loại ra khỏi danh mục trong quá trình tái cấu trúc. Từ đó có thể đầu tư đúng mức và hiệu quả".

Về các động lực tăng trưởng trong năm 2025, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cho biết Thành phố đang đầu tư mạnh mẽ cho cơ sở hạ tầng. Sở Công Thương đang được giao nghiên cứu xây dựng TP HCM thành trung tâm dịch vụ lớn; đề án quy hoạch các trung tâm hỗ trợ triển lãm quốc tế. Bởi phát triển thương mại dịch vụ cần xúc tiến, trong đó cần hạ tầng là trung tâm triển lãm, nhưng hiện chỉ có một trung tâm triển lãm SECC chưa đáp ứng được 1/10 nhu cầu của TP HCM và trong vùng…

Cần thêm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp

Trong bối cảnh mặt bằng lãi suất được duy trì khá thấp, việc các DN trong nước trên địa bàn có dấu hiệu gặp khó khăn trong tiếp cận tín dụng phản ánh tình hình nợ xấu đang gia tăng, dẫn đến các ngân hàng (NH) khắt khe hơn với các tiêu chuẩn cho vay nhằm bảo toàn thanh khoản phòng ngừa cho các biến cố trong hệ thống.

"Các DN trong nước vừa và nhỏ không có nhiều tài sản cầm cố giá trị sẽ là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp. Trong khi đó, khu vực bất động sản với nhiều tài sản cầm cố giá trị sẽ dễ dàng tiếp cận tín dụng hơn, dẫn đến rủi ro vốn chảy vào đầu cơ bất động sản thay vì đi vào hoạt động sản xuất - kinh doanh" - TS Hồ Hoàng Anh nêu vấn đề.

Theo thống kê của NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, tín dụng bất động sản trên địa bàn tính đến hết tháng 10-2024 đạt mức dư nợ gần 1,047 triệu tỉ đồng, chiếm 27,7% tổng dư nợ tín dụng và tăng 8,5% so với cuối năm, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung trên địa bàn là 6,9%. Việc các NH gặp khó khăn trong việc huy động vốn khi mặt bằng lãi suất xuống thấp.

Tuy nhiên, khó khăn trong tiếp cận tín dụng chỉ giải thích một phần cho việc vốn đầu tư của các DN trong nước trên địa bàn chưa phục hồi mạnh sau đại dịch. Đáng chú ý, ngay cả vốn đầu tư nước ngoài (vốn dĩ không phụ thuộc vào tình hình tín dụng của Việt Nam) trên địa bàn cũng ghi nhận xu hướng phục hồi khiêm tốn. Do đó, một phần lớn nguyên nhân phải đến từ việc mức sinh lời của đầu tư chưa thực sự hấp dẫn, phản ánh thị trường đầu ra của hàng hóa chưa tăng trưởng ổn định hoặc chi phí đầu vào sản xuất vẫn cao.

Phân tích sâu hơn thực tế này, TS Trần Anh Tuấn, Trưởng Ban Quản lý đổi mới DN TP HCM, dẫn chứng tốc độ tăng trưởng DN mới ở Thành phố trong 11 tháng đầu năm 2024 giảm và lượng DN rời khỏi thị trường tăng. Khu vực DN trong nước gặp khó khăn về vốn, không có dòng tiền để đầu tư, trong đó bất động sản là một trong những ngành gặp khó khăn. Xuất nhập khẩu là điểm sáng nhưng thực tế đóng góp của khu vực này vào tăng trưởng GDRP cho TP HCM là rất thấp.

Trong bối cảnh này, TP HCM đang thiết lập lại chương trình kích cầu đầu tư. Các DN nếu nằm trong những ngành sản xuất có sử dụng công nghệ cao, có công nghệ sản xuất tốt về tiêu dùng xanh, kinh tế số hoặc ngành y tế, giáo dục sẽ tiếp cận được dòng vốn từ chương trình này. Đây là chính sách đang có hiệu lực trở lại, cơ hội cho DN tiếp cận dòng vốn ưu đãi trong các lĩnh vực được khuyến khích.