Đề xuất nhà đầu tư nước ngoài giao dịch không cần ký quỹ, Ủy ban Chứng khoán nói gì?

Bộ Tài chính cho biết việc sửa đổi nhiều quy định pháp lý có liên quan nhằm tháo gỡ vướng mắc của nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN), hướng tới mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi để thu hút vốn đầu tư, đặc biệt là vốn đầu tư nước ngoài.

Tại dự thảo sửa đổi Thông tư 20 đã đề xuất cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể giao dịch không ký quỹ 100% tiền. Để thực hiện, các công ty chứng khoán phải đánh giá năng lực của khách hàng nhằm xác định mức ký quỹ theo thỏa thuận. Nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thực hiện ký quỹ bằng tiền và thanh toán đầy đủ với giao dịch mua chứng khoán.

Về đề xuất mới này, lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết thời gian vừa qua đã trao đổi với tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell, các thành viên thị trường, các bộ, ngành có liên quan, đồng thời tham vấn từ Ngân hàng Thế giới để tìm ra giải pháp đối với vấn đề không yêu cầu ký quỹ trước giao dịch cho NĐTNN.

Theo đó, giải pháp được đưa ra là cho phép các công ty chứng khoán có đủ năng lực được cung cấp dịch vụ không yêu cầu NĐTNN phải có đủ 100% tiền trước thời điểm đặt lệnh mua chứng khoán, mà chỉ yêu cầu NĐTNN có đủ tiền trước thời điểm thành viên lưu ký phải xác nhận kết quả giao dịch và nghĩa vụ thanh toán với Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Trường hợp đến thời điểm quy định mà NĐTNN không có đủ tiền, thì nghĩa vụ thanh toán của NĐTNN sẽ được chuyển sang công ty chứng khoán. Như vậy, việc xử lý vấn đề không yêu cầu ký quỹ trước giao dịch được coi là sẽ tháo gỡ vướng mắc lớn nhất liên quan đến việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam theo các tiêu chí của FTSE Russell.

"Giải pháp này cũng được coi là giúp cơ chế giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam tương đồng với cơ chế giao dịch của nhiều thị trường chứng khoán trên thế giới"- lãnh đạo UBCKNN cho hay.

Trong quá trình sửa đổi quy định, để thu hẹp các rủi ro có thể phát sinh cho thị trường khi triển khai dịch vụ này, UBCKNN cũng đã đề xuất một số nội dung liên quan đến đối tượng sử dụng dịch vụ và đối tượng áp dụng.

Theo đó, đề xuất đối tượng được thực hiện giao dịch không ký quỹ 100% áp dụng với nhà đầu tư là tổ chức nước ngoài. UBCKNN cho biết trên thị trường hiện nay đang có khoảng 7,39 triệu tài khoản chứng khoán, trong đó số tài khoản chứng khoán của NĐTNN là 45.384 tài khoản, bao gồm 4.551 tài khoản nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Mặc dù số lượng tài khoản của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài chỉ chiếm 10% nhưng thống kê trên Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) trong giai đoạn từ năm 2020 đến ngày 31-12-2023, giá trị giao dịch mua/bán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài luôn đạt trên 94% tổng giá trị giao dịch của toàn bộ NĐTNN. "Do đó, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài là đối tượng chính cần giải quyết vướng mắc trong nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam"- lãnh đạo UBCKNN nêu rõ.

Theo kinh nghiệm quốc tế, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thường tuân thủ nghĩa vụ thanh toán, ít xảy ra trường hợp không thực hiện nghĩa vụ thanh toán trong các giao dịch không ký quỹ trước giao dịch nên rủi ro thấp.

Chính vì vậy, đề xuất chỉ áp dụng cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài là phương án phù hợp đảm bảo mục tiêu nâng hạng cũng như giảm đáng kể rủi ro cho các công ty chứng khoán và hệ thống bù trừ thanh toán giao dịch chứng khoán.