Dĩ hòa vi quý

Vụ việc này đặc biệt trên một số phương diện. Indonesia và Malaysia là hai nước xuất khẩu dầu cọ nhiều nhất thế giới. 

Cuối năm 2019, Indonesia kiện EU lên WTO và đến tháng 1-2021 thì Malaysia kiện theo. Nhưng khi biết WTO sắp đưa ra phán quyết về vụ Malaysia kiện EU, Indonesia lại "ngừng kiện EU" trong thời gian 2 tháng. Cả hai nước này hiện đều ở trong quá trình đàm phán với EU về hiệp định thương mại tự do.

EU cấm nhập khẩu dầu cọ từ Indonesia và Malaysia sau khi đưa ra quy định chung về năng lượng tái tạo. Theo EU, dầu cọ của Indonesia và Malaysia được sử dụng vào chế tạo thành dầu sinh học sản sinh khí thải gây hiệu ứng nhà kính làm biến đổi khí hậu trái đất. 

Việc trồng cọ để ép dầu gây hệ lụy là rừng tự nhiên bị tàn phá, đất trồng phục vụ sản xuất lương thực và thực phẩm bị thu hẹp để trồng cọ nên ngày càng bị bạc màu, hệ sinh thái bị tàn phá. Indonesia và Malaysia cáo buộc động thái của EU là phân biệt đối xử và bảo hộ thương mại.

WTO không xử cho bên nào thắng cả và để bên nào thua hết mà đưa ra phán quyết nước đôi. WTO xử cho EU thắng khi cho rằng những quy định chung về năng lượng tái tạo của EU không vi phạm nguyên tắc, quy định chung của WTO, tức là EU có thể yên tâm thực thi những quy định này. 

Nhưng đồng thời WTO cũng lại để cho Malaysia thắng khi buộc EU phải thay đổi nội dung, cấu trúc và cách thức thực hiện các quy định chung ấy. WTO chơi con bài "dĩ hòa vi quý" trong vụ việc này để tránh làm mếch lòng cả hai bên, cũng như biến vấn đề khiến WTO khó xử thành chuyện giữa EU và Malaysia.

Việc Indonesia "ngừng kiện EU" ngay trước khi WTO đưa ra phán quyết trên chắc chắn không thể không khiến Malaysia ngậm ngùi. Malaysia hòa theo Indonesia trong toan tính bên nguyên càng đông thì triển vọng thắng kiện càng lớn. Indonesia xuất khẩu dầu cọ với khối lượng vượt xa Malaysia, khởi xướng chuyện kiện EU lên WTO nhưng rồi bỏ mặc Malaysia đơn thương độc mã đấu EU.

Xem ra, Indonesia có ý định chờ xem WTO phán xử thế nào rồi sẽ tính tiếp. Nước này cũng không muốn để phán xử của WTO gây khó khăn thêm cho tiến trình đàm phán với EU về thỏa thuận thương mại song phương. 

Indonesia sẽ dựa vào phán quyết mới của WTO để quyết định xem có tiếp tục kiện EU nữa hay không và nếu tiếp tục thì vận hành thế nào để "thắng" EU nhiều hơn so với Malaysia. Qua đó, Indonesia cũng sẽ điều chỉnh cách thức đàm phán với EU về thỏa thuận thương mại tự do song phương.